Μεσολόγγι: Η «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στην «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη. Μία τραγωδία που παραμένει συγκλονιστικά επίκαιρη, διερευνώντας τις εμπειρίες του τρόμου και της καταστροφής, τις ατομικές επιλογές και τη βαθιά επιρροή τους στην κοινωνία. Λίγο πριν τις παραστάσεις της στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 8 και 9 Αυγούστου, η Ανδρομάχη θα ταξιδέψει στο Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών στο Μεσολόγγι την Κυριακή 27 Ιουλίου.

Στηριζόμενη στη μετάφραση του Γ. Β. Τσοκόπουλου, η σπουδαία σκηνοθέτιδα και ηθοποιός,επεξεργάζεται δραματουργικά και σκηνοθετικά ένα έργο που εγείρει νευραλγικά ερωτήματα και με τον δυναμισμό που τη χαρακτηρίζει, αναλαμβάνει τον ρόλο της Γυναίκας.

Ένα μοναδικό υποκριτικό ανσάμπλ αποδίδει τους ρόλους των υπόλοιπων τραγικών προσώπων: Ο Αργύρης Ξάφης υποδύεται την Ανδρομάχη, ο Τάσος Λέκκας την Ερμιόνη, ο Γιάννης Νταλιάνης τον Μενέλαο και ο Δημήτρης Πιατάς τον Πηλέα. Στον ρόλο της Θέτιδας θα δούμε τη Στέλλα Γκίκα, ενώ τον χορό πλαισιώνουν οι Δημήτρης Γεωργιάδης, Δημήτρης Μαμιός, Κωνσταντίνος Πασσάς, Γιώργος Φασουλάς, Γιάννης Μάνθος και Νώντας Δαμόπουλος.

Η τραγωδία του Ευριπίδη

Μεταφερόμαστε μακριά από τα μεγάλα κέντρα, στην ελληνική επαρχία. Θεσσαλία, Φθιώτιδα, Θετίδειον. Στον οίκο του γιού του Αχιλλέα, Νεοπτόλεμου. Εκεί γινόμαστε μάρτυρες της δραματικής σύγκρουσης ανάμεσα σε δύο γυναίκες: την Ανδρομάχη, χήρα του Έκτορα και σκλάβα του Νεοπτόλεμου, και την Ερμιόνη, τη γυναίκα του Νεοπτόλεμου. Η Ερμιόνη, γεμάτη ζήλια και φθόνο, κατηγορεί την Ανδρομάχη ότι εξαιτίας της ο Νεοπτόλεμος δεν τη θέλει πια και δεν επιθυμεί να αποκτήσει παιδί μαζί της, ενώ έχει ήδη ένα παιδί με την Ανδρομάχη. Η σύγκρουση φτάνει στα άκρα όταν ο Μενέλαος, ο βασιλιάς της Σπάρτης και πατέρας της Ερμιόνης, αποφασίζει να θανατώσει το παιδί της Ανδρομάχης, εκτελώντας έτσι μία από τις πιο ακραίες πράξεις εκδίκησης και αλαζονείας.

Ο Νεοπτόλεμος, ο βίαιος, σκληρός, ασεβής ήρωας της Ιλιάδας που επάνω του στηρίχθηκε η νίκη των Ελλήνων στην Τροία, είναι ανίκανος να αντεπεξέλθει στις ευθύνες του ως πατέρας, σύζυγος, ηγέτης. Φεύγει για να βρει θεραπεία στο Μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο πολεμικός παροξυσμός του έχει μολύνει το κρεβάτι, το σπίτι, την πόλη του. Μπροστά στα μάτια της γυναίκας που αδίκησε ανεπανόρθωτα, θα λάβει το είδος της Τιμωρίας που ονομάστηκε Νεοπτολέμειος Τίσις.

Σε μιαν αντιστροφή της ηρωικής Ιλιάδας, ο Ευριπίδης δυναμιτίζει την αλαζονεία των Ελλήνων και την ψευδαίσθηση της ανωτερότητας του πολιτισμού τους. Οι προπολεμικές υποσχέσεις για μια ενωμένη, ισχυρή χώρα διαψεύδονται σε ένα τοπίο φθοράς, γήρατος, φόβου και φθόνου.

Η ευθύνη βαρύνει όχι μόνο τους πρωτεργάτες, αλλά και όσους τους πίστεψαν και συνέβαλαν στην πτώση των αξιών με την ανοχή τους. Η νέα γενιά πληρώνει το τίμημα. Η χώρα αποδεκατισμένη, αντιπροσωπεύεται από έναν γκροτέσκο χορό γυναικών, εγκαταλειμμένων, φοβισμένων, υποταγμένων μέσα στην απορία τους.

Η παράσταση

Οι γυναίκες στις αρχαίες τέχνες, από τη γλυπτική και τη ζωγραφική μέχρι την ποίηση, απεικονίζονται συχνά ως σύμβολα για τις χώρες τους, προστατεύοντας τις πατρίδες τους όπως μια μητέρα προστατεύει τα παιδιά της. Οι δε αντρικές φιγούρες αναλαμβάνουν τη στρατηγική διαχείρισης και τις ηγετικές πολιτικές.

Στη δραματουργική και σκηνοθετική προσέγγιση της “Ανδρομάχης” από τη Μαρία Πρωτόπαππα, η Ερμιόνη και η Ανδρομάχη αντιπροσωπεύουν τα ιδεώδη των χωρών τους, ενώ ο Μενέλαος και ο Πηλέας την πολιτική και την εξουσία. Οι γυναίκες δεν είναι απλώς θηλυκότητες, έχουν κατασκευαστεί από άντρες για να αντιπροσωπεύουν τον ιδεατό ρόλο της χώρας και της κοινωνίας. Έτσι, η ευριπίδεια τραγωδία ενώ μιλά για ένα σπίτι, ασχολείται στην ουσία με το ήθος και την πολιτική διαχείριση ενός κράτους σε καιρό ειρήνης.

Η γλώσσα του Ευριπίδη σπάει τους κανόνες της εποχής και μετουσιώνεται σε ξόρκια που δονούνται από σωματικότητα, αισθητηριακή μνήμη και συλλογικά βιώματα. Αυτά τα πολύτιμα και αμετάφραστα στοιχεία επιχειρεί η σκηνοθέτιδα να φέρει στο φως και να τα μεταδώσει όχι μόνο λεκτικά, αλλά και κινησιολογικά έχοντας στο πλευρό της μία εξαιρετική ομάδα Ελλήνων ηθοποιών.

Σημείωμα της Μαρίας Πρωτόπαππα

“Μία γυναίκα αιχμάλωτη πολέμου και το παιδί της, ένα νόθο τέκνο βιασμού, γίνονται η πέτρα του σκανδάλου σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Η επιμονή της Ανδρομάχης να επιβιώσει, γεμάτη ελπίδα και προσδοκίες για το μέλλον, η τόλμη της να αντισταθεί και να φωνάξει την αδικία που υφίσταται, αναστατώνει τα ντόπια μεγάλα τζάκια, κλείνει σπίτια, χαλάει συμμαχίες και εκθέτει τις ανισότητες της κοινωνίας.

Με τον πιο έντονο τρόπο, ο Ευριπίδης αναδεικνύει την αλαζονεία των ισχυρών, τη ψευδαίσθηση της ανωτερότητας των “πολιτισμένων” Ελλήνων έναντι των “άγριων” βαρβάρων, αποκαλύπτοντας τις θεμελιώδεις αδικίες του κόσμου τους.

Η Ανδρομάχη γίνεται σύμβολο της αντίστασης ενάντια στις κοινωνικές και πολιτικές αδικίες. Είναι μια γυναίκα που, παρά την κακομεταχείριση και την καταπίεση που υφίσταται, αρνείται να υποκύψει και να σιωπήσει. Οι πράξεις της, η επιμονή της και η φωνή της, δυναμιτίζουν το κατεστημένο και ανατρέπουν τις ισχυρές κοινωνικές δομές. Η ανατροπή των προσδοκιών, το σπάσιμο των ταμπού, και η καταγγελία του αδιόρθωτου κακού που προέρχεται από την εξουσία γίνονται η κινητήρια δύναμη που αλλάζει τις ισορροπίες και φέρνει τη Νέμεση στην καρδιά της κοινωνίας.

Αποκαλύπτοντας την ηθική φτώχεια της εξουσίας, ο Ευριπίδης δεν μένει στην επιφάνεια, αλλά σκάβει βαθύτερα, παρατηρώντας πώς η διαφθορά και η βία επιστρέφουν εναντίον των υπευθύνων, λειτουργώντας ως μια φυσική, θεϊκή παρέμβαση. Όταν η ανθρώπινη δικαιοσύνη αποτυγχάνει, η Νέμεση αναλαμβάνει δράση, επαναφέροντας την ισορροπία και το δικαίωμα της γυναίκας να διεκδικήσει τη θέση της στον κόσμο, ανεξαρτήτως των κοινωνικών προκαταλήψεων.

Στην “Ανδρομάχη”, η επιμονή για δικαιοσύνη, η ανάγκη για αναγνώριση και η αναγνώριση της αλήθειας υπερβαίνουν τις κοινωνικές συμβάσεις, αποκαλύπτοντας τα κενά της εξουσίας και την αλαζονεία της. Μέσα από τη φωνή της Ανδρομάχης, ο Ευριπίδης μας καλεί να αναγνωρίσουμε την αληθινή αξία του ανθρώπινου πνεύματος, της αντοχής, της δύναμης και της δικαιοσύνης, που είναι πάντα ανώτερες από τα συμφέροντα και τις αντιφάσεις των ισχυρών”.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Μετάφραση: Γ. Β. Τσοκόπουλος

Σκηνοθεσία, Απόδοση, Δραματουργική επεξεργασία: Μαρία Πρωτόπαππα

Συνεργασία στη Δραματουργική Επεξεργασία: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου

Καλλιτεχνική Συνεργασία: Ελένη Σπετσιώτη

Σκηνικά- Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Κοστούμια: Βάνα Γιαννούλα

Μουσική: Λόλεκ

Κίνηση: Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου

Φωνητική Δραματουργία, Διδασκαλία: Άννα Παγκάλου

Βοηθός Σκηνοθέτριας: Εύη Νάκου

Βοηθός Σκηνογράφου: Νατάσα Τσιντικίδη