Γράφει ο Μίλτος Ζαμπάρας*
Μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους (1830) δεν εφαρμόστηκε σαφής υγειονομική πολιτική. Στη νοσοκομειακή περίθαλψη κυριαρχεί η ιδέα της φιλανθρωπίας και ιδρύονται τα πρώτα νοσοκομεία με ατομική πρωτοβουλία ευεργετών. Η κυβέρνηση Βενιζέλου από το 1910 ως το 1915 προχωρά σε ορισμένες μεταρρυθμίσεις στο σύστημα Υγείας, όπως ο Νόμος 3934 του 1911 που υποχρέωνε τους εργοδότες στην ασφάλιση των εργαζομένων, ο Νόμος 281 του 1914 που θέσπιζε το επίδομα τοκετού κα. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όπου οργανωμένο σύστημα υγείας δεν υπήρχε, τα προβλήματα του υγειονομικού τομέα παρέμειναν σημαντικά και η ανάγκη για καθολική και ισότιμη παροχή υπηρεσιών υγείας γινόνταν ολοένα και μεγαλύτερη.
Ο Θεμελιώδης νόμος 1397/1983
Το 1983 ψηφίζεται ο νόμος ν. 1397 «Εθνικό Σύστημα Υγείας», που αποτελεί το θεμελιώδη νόμο του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τη βάση της σύγχρονης οργάνωσης των υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά η χώρα αποκτά ένα οργανωμένο σύστημα υγείας στο οποίο έχουν όλοι οι Έλληνες πρόσβαση με ίσο τρόπο, χωρίς διακρίσεις και δωρεάν.
Βασικές αρχές του νόμου ν. 1397/1983 ήταν: Η αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας, η κρατική ευθύνη στην προστασία της υγείας, η καθολική και ισότιμη παροχή υπηρεσιών υγείας, ο ενιαίος προγραμματισμός, η έμφαση στην ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας με δημιουργία Κέντρων Υγείας, και η καθιέρωση του γιατρού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης.
Το νέο νομοσχέδιο
Υπάρχουν προβλήματα στο σύστημα υγείας σήμερα; Προφανώς και υπάρχουν πολλά. Πρέπει να βρεθούν λύσεις σε αυτά; Βεβαίως και πρέπει. Πρέπει να ενισχυθεί με προσωπικό; Απολύτως ναι, είναι άλλωστε και το δίδαγμα από την περίοδο της πανδημίας. Εδώ όμως δεν μιλάμε για αλλαγές που θα βελτιώσουν τις υπηρεσίες υγείας αλλά ουσιαστικά ο νέος νόμος βάζει βόμβα στα θεμέλια του δημόσιου συστήματος υγείας όπως αυτό λειτουργεί, με τα καλά και τις ανεπάρκειες του, τα τελευταία 40 χρόνια.
Και αυτό γιατί:
- Καταργεί την πλήρη και αποκλειστική απασχόληση των ιατρών στα δημόσια νοσοκομεία (το επίμαχο άρθρο 10).
- Επιτρέπει στους διοικητές των Νοσοκομείων να προκηρύσσουν θέσεις γιατρών μερικής απασχόλησης στα δημόσια νοσοκομεία που θα τις καταλαμβάνουν ιδιώτες γιατροί, οι οποίοι ταυτόχρονα θα έχουν συνεργασία με ιδιωτικές κλινικές (άρθρο 7).
- Προβλέπει, επίσης οι γιατροί του ΕΣΥ να μπορούν να λειτουργούν ιδιωτικό ιατρείο ή να συνεργάζονται με ιδιωτικές κλινικές.
- Επιτρέπει επίσης στον εκάστοτε υπουργό να έχει τον πλήρη έλεγχο σε θέσεις επιστημονικών υπευθύνων, δηλαδή γιατρών με καθήκοντα συντονιστή διευθυντή, σε όλες τις κλινικές των νοσοκομείων του ΕΣΥ απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας, δημιουργώντας έτσι έναν πελατειακό, κομματικό μηχανισμό.
Ο νέος νόμος, στο όνομα υπαρκτών προβλημάτων του ΕΣΥ και κυρίως της δυσκολίας εύρεσης ιατρικού προσωπικού στην περιφέρεια, ουσιαστικά ανατρέπει τη θεμελιώδη εργασιακή συνθήκη που αποτελεί τη βάση του ΕΣΥ, την πλήρη και αποκλειστική απασχόληση των γιατρών. Αυτό που προέβλεπε ο ιδρυτικό νόμος του ΕΣΥ, της μεγάλης προοδευτική τομής της μεταπολίτευσης, τώρα καταργείται με διαδικασίες express. Οδεύουμε προς την προ-ΕΣΥ περίοδο, όπου αξιοπρεπή φροντίδα την ώρα της ανάγκης είχαν μόνο όσοι είχαν χρήματα ή πολιτικό μέσο.
Ο νέος νόμος είναι εις βάρος των ασθενών, του ΕΣΥ και της μεγάλης πλειοψηφίας των υγειονομικών. Όλα αυτά ενώ θα έπρεπε να είχαμε διδαχθεί από το οδυνηρό συμπέρασμα της πανδημίας, ότι θα μπορούσαν να έχουν αποτραπεί χιλιάδες θάνατοι αν το ΕΣΥ είχε στοιχειωδώς ενισχυθεί.
Με το νέο αυτό νόμο γυρνάμε πίσω πολλά χρόνια εξαιτίας των νεοφιλελεύθερων εμμονών της κυβέρνησης Μητσοτάκη όπου οι δωρεάν υπηρεσίες θα συρρικνώνονται και οι επί πληρωμή θα επικρατήσουν. Σύντομα θα καταλάβουμε ότι χωρίς το ΕΣΥ δεν υπάρχει το ΕΜΕΙΣ.
Η συζήτηση για ένα δημόσιο σύστημα υγείας πρέπει να γίνει καθολική, ώστε η κοινωνία να διεκδικήσει το αυτονόητο προσωπικό και συλλογικό της συμφέρον: Ένα δημόσιο δωρεάν ποιοτικό ΕΣΥ, προσβάσιμο σε όλους τους ανθρώπους στο οποίο η Υγεία θα έχει τη θέση κοινωνικού αγαθού και όχι εμπορεύματος.
*πρώην υποδιοικητής Υγειονομικής Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Ηπείρου και Ιονίων Νήσων.
Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
