Σε παρέμβαση αναφορικά με το ζήτημα του εκλογικού αποκλεισμού του κόμματος του Ηλία Κασιδιάρη (“Έλληνες”) προχώρησε το πρωί της Τετάρτης ο καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, Ξενοφών Κοντιάδης, εκφράζοντας, παράλληλα, προβληματισμό, τόσο για την πρόταση νόμου που έχει διαρρεύσει από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και για αυτή της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και εξηγώντας ότι πρόκειται για μια πραγματικά “δύσκολη άσκηση Συνταγματικού Δικαίου”.
Το δίλημμα, κατά τον κύριο Κοντιαδη είναι το εξής: “Θέλουμε να αποκλειστούν από τις εκλογές οι Νεοναζί που έχουν διαπράξει εγκλήματα, αλλά δεν θέλουμε αυτό να γίνει κατά τρόπο αντίθετο στο Σύνταγμα και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου”. Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα του Dnews, με αυτά τα δεδομένα, επικρίνει την πρόταση της Κυβέρνησης, η οποία έχει ως βάση την ανάθεση στον Άρειο Πάγο προκειμένου να κρίνει αν ένα κόμμα υπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και να αποφασίσει αν το κόμμα αυτό θα συμμετάσχει στις εκλογές, καθώς “δίνει στο ανώτατο δικαστήριο μια ευρύτατη αρμοδιότητα, με πολιτικό χαρακτήρα και ένα εξαιρετικά επισφαλές κριτήριο”. Από την άλλη πλευρά, διαφωνεί και με τον βασικό πυλώνα της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ για νομοθετική ρύθμιση με συγκεκριμένη μνεία στη ναζιστική ιδεολογία, ώστε η μη ανακήρυξη των εκλογικών συνδυασμών να περιοριστεί σε σχέση με αυτό το κριτήριο, καθώς “ανοίγει μια επικίνδυνη πόρτα για την “ιδεολογικοποίηση” των προϋποθέσεων συμμετοχής των κομμάτων στις εκλογές”. Κατά τον καθηγητή του Παντείου, λοιπόν και οι δύο αυτές λύσεις είναι “ακατάλληλες και οριακής συνταγματικότητας”.
Οι προϋποθέσεις που θέτει
Η λύση, λοιπόν, που θέτει προς συζήτηση και επεξεργασία είναι οι υποψήφιοι συνδυασμοί να οφείλουν να συγκεντρώνουν σωρευτικά τις εξής προϋποθέσεις:
α) Το κόμμα να έχει ιδρυθεί νόμιμα.
β) Ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και οι υποψήφιοι βουλευτές του κόμματος να μην έχουν καταδικαστεί για εσχάτη προδοσία ή για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Δηλαδή η πρόταση που καταθέτει ο κύριος καθηγητής είναι αυστηρότερη από τον νόμο του 2021, της κυβέρνησης της ΝΔ, ως προς το ότι αποκλείει (και) τη δυνατότητα των καταδικασμένων προσώπων να είναι (και) απλοί υποψήφιοι και όχι μόνο μέλη της ηγετικής ομάδας του κόμματος. Από την άλλη πλευρά, περιορίζει την απαγόρευση σε λιγότερα αδικήματα (συγκεκριμένα, την εσχάτη προδοσία και τη συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση), ενώ η πρόταση Βορίδη (της κυβέρνησης) περιλαμβάνει δυνατότητα απαγόρευσης για πολύ περισσότερα. Επίσης, στην πρόταση Κοντιάδη δεν αποκλείεται να είναι μεμονωμένος υποψήφιος ή υποψήφιος σε συνασπισμό ανεξάρτητων υποψηφίων κάποιος που έχει καταδικαστεί για τα προηγούμενα δύο αδικήματα, δεδομένου ότι μια τέτοια ρύθμιση θα ήταν αντίθετη στο άρθρο 51 του Συντάγματος, “κενό” που υπάρχει, όμως και στην πρόταση Βορίδη.
Τα συνταγματικά όρια
Κρίσιμο θεωρείται απο τον καθηγητή να μην έγκειται στην διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου να αξιολογήσει ποια κόμματα υπηρετούν την “ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος” και ταυτόχρονα να αποϊδεολογικοποιείται η σχετική απόφαση. Επιπλέον, προχωρά σε προειδοποίηση με αυξημένη σημασία, αναφέροντας ότι “ανάμεσα στον εκλογικό αποκλεισμό των Νεοναζί και τον σεβασμό του Συντάγματος, προτεραιότητα έχει ο σεβασμός του Συντάγματος”, προσθέτοντας: “Ευκταίος είναι ο συνδυασμός και των δύο, όμως τυχόν παραβίαση του Συντάγματος για χάρη των εχθρών του θα αποτελούσε για τους Νεοναζί μεγαλύτερη νίκη από τη συμμετοχή τους στις εκλογές. Για τον λόγο αυτό πρέπει η νομοθετική ρύθμιση που θα υιοθετηθεί να μελετηθεί με μεγάλη προσοχή και όχι με βιασύνη και προχειρότητα.
Ανάγκη κοινωνικής απομόνωσης
Μάλιστα, σε επικοινωνία που είχε το “Dnews” με τον κύριο Κοντιάδη, αλλά και άλλους κορυφαίους συνταγματολόγους, μας διατυπώθηκαν προβληματισμοί για πιθανές συνέπειες που θα έχει ο τρόπος που διεξάγεται η τρέχουσα συζήτηση και πολύ περισσότερο, αν εκπέσει συνταγματικά η λύση που θα προκριθεί, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος, ενδεχομένως, να οδηγήσει στα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, δηλαδή στην πολιτική ενίσχυση του νεοναζιστικού μορφώματος, αφού θα έχει ενδυθεί αναβαθμισμένα τον μανδύα του “αντισυστημισμού”. Τέλος, ο καθηγητής επισημαίνει τα τεχνικά όρια του “νομικού αποκλεισμού” των νεοναζιστικών μορφωμάτων, υπογραμμίζοντας πως, “προφανώς τη σημαντικότερη άμυνα απέναντι στους εχθρούς του Συντάγματος και της δημοκρατίας δεν μπορεί να αποτελέσει η απαγόρευση της συμμετοχής στους στις εκλογές, αλλά η πολιτική και κοινωνική τους απομόνωση, η πολιτειακή παιδεία και η απαξίωση του ακροδεξιού λόγου”. Κα
Ολόκληρη η ανάρτηση με τίτλο: ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΤΩΝ ΝΕΟΝΑΖΙ
Βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε ένα σοβαρό πολιτικό δίλημμα, που έχει εξελιχθεί σε μία δύσκολη άσκηση Συνταγματικού Δικαίου: Θέλουμε να αποκλειστούν από τις εκλογές οι Νεοναζί που έχουν διαπράξει εγκλήματα, αλλά δεν θέλουμε αυτό να γίνει κατά τρόπο αντίθετο στο Σύνταγμα και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η πρόταση της Κυβέρνησης, που έχει διακινηθεί άτυπα προχθές, έχει ως βάση την ανάθεση στον Άρειο Πάγο να κρίνει αν ένα κόμμα υπηρετεί την “ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος”, προκειμένου να αποφασίσει αν το κόμμα αυτό θα συμμετάσχει στις εκλογές ή θα αποκλειστεί. Κατ΄αυτό τον τρόπο δίνει στο ανώτατο δικαστήριο μια ευρύτατη αρμοδιότητα, με πολιτικό χαρακτήρα και ένα εξαιρετικά επισφαλές κριτήριο. Η εναλλακτική που έχει υποστηριχθεί είναι να υπάρξει στη νομοθετική ρύθμιση συγκεκριμένη μνεία στη ναζιστική ιδεολογία, ώστε η μη ανακήρυξη των εκλογικών συνδυασμών να περιοριστεί σε σχέση με το προηγούμενο κριτήριο. Και αυτή η πρόταση ανοίγει όμως μια επικίνδυνη πόρτα για την “ιδεολογικοποίηση” των προϋποθέσεων συμμετοχής των κομμάτων στις εκλογές. Και οι δύο αυτές λύσεις είναι κατά τη γνώμη μου ακατάλληλες και οριακής συνταγματικότητας.
Μία υποστηρίξιμη λύση θα ήταν ο αποκλεισμός να εδράζεται στην εξής πρόβλεψη, την οποία θέτω εδώ προς συζήτηση και περαιτέρω επεξεργασία:
“Στις βουλευτικές εκλογές λαμβάνουν μέρος είτε συνδυασμοί υποψηφίων ενός μόνο κόμματος είτε συνδυασμοί συνασπισμού περισσότερων του ενός συνεργαζόμενων κομμάτων είτε συνασπισμοί ανεξάρτητων υποψηφίων είτε μεμονωμένοι υποψήφιοι. Για την κατάρτιση συνδυασμού υποψηφίων κόμματος ή συνασπισμού κομμάτων θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) Το κόμμα να έχει ιδρυθεί νόμιμα.
β) Ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και οι υποψήφιοι βουλευτές του κόμματος να μην έχουν καταδικαστεί για εσχάτη προδοσία ή για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.”
Αρα δεν αποκλείεται να είναι μεμονωμένος υποψήφιος ή υποψήφιος σε συνασπισμό ανεξάρτητων υποψηφίων κάποιος που έχει καταδικαστεί για τα προηγούμενα αδικήματα, δεδομένου ότι μια τέτοια ρύθμιση θα ήταν αντίθετη στο άρθρο 51 του Συντάγματος. Επίσης τα αδικήματα που επισύρουν τον αποκλεισμό του κόμματος περιορίζονται σε δύο. Κρίσιμο είναι ότι αφαιρείται από το δικαστήριο η διακριτική ευχέρεια να αξιολογήσει ποια κόμματα υπηρετούν την “ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος” και ταυτόχρονα αποϊδεολογικοποιείται η σχετική απόφαση.
Η πρόταση που υποβάλλω εδώ προς συζήτηση αποσκοπεί να συνδυάσει την τήρηση του Συντάγματος με τον αποκλεισμό των επιγόνων της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο ανάμεσα στον εκλογικό αποκλεισμό των Νεοναζί και τον σεβασμό του Συντάγματος, προτεραιότητα έχει ο σεβασμός του Συντάγματος. Ευκταίος είναι ο συνδυασμός και των δύο, όμως τυχόν παραβίαση του Συντάγματος για χάρη των εχθρών του θα αποτελούσε για τους Νεοναζί μεγαλύτερη νίκη από τη συμμετοχή τους στις εκλογές. Για τον λόγο αυτό πρέπει η νομοθετική ρύθμιση που θα υιοθετηθεί να μελετηθεί με μεγάλη προσοχή και όχι με βιασύνη και προχειρότητα.
Προφανώς τη σημαντικότερη άμυνα απέναντι στους εχθρούς του Συντάγματος και της δημοκρατίας δεν μπορεί να αποτελέσει η απαγόρευση της συμμετοχής στους στις εκλογές, αλλά η πολιτική και κοινωνική τους απομόνωση, η πολιτειακή παιδεία και η απαξίωση του ακροδεξιού λόγου..
- Ο Ξενοφών Κοντιάδης είναι Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου.
