Με επίκεντρο το ελαστικό ωράριο έρχονται σαρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας με στόχο την ευελιξία, τον εκσυγχρονισμό παλιών αναχρονιστικών πρακτικών του συνδικαλιστικού νόμου και την προσέλκυση επενδύσεων.

Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, που αποτελεί προτεραιότητα της μεταρρυθμιστικής ατζέντας της κυβέρνησης έχει προγραμματιστεί να τεθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση. Ωστόσο το πιθανότερο είναι να καθυστερήσει έως ότου υποχωρήσουν τα επιδημιολογικά φαινόμενα και επιτραπεί ευρύτερο άνοιγμα της αγοράς.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Μαίρης Λαμπαδίτη στο protothema.gr, «αγκάθι» του νέου εργασιακού αποτελεί το ωράριο-λάστιχο που προβλέπει τη δυνατότητα συμψηφισμού των υπερωριών με ρεπό ή μειωμένο ωράριο.

Την ίδια ώρα έρευνα της ΓΣΕΕ δείχνει εντατικοποίηση της εργασίας εν μέσω πανδημίας αλλά και αύξηση της παραβατικότητας. Μάλιστα ενώ οι μισοί εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα δηλώνουν πως εργάζονται υπερωριακά, δύο στους πέντε δεν πληρώνονται για αυτές τις υπερωρίες. Ερωτώμενοι για το ενδεχόμενο συμψηφισμού των υπερωριών με άδεια, η πλειοψηφία των εργαζόμενων προτιμά να πληρώνεται τις υπερωρίες.

Συγκεκριμένα, με βάση την έρευνα το 40% των εργαζομένων που εργάζεται υπερωριακά δηλώνει ότι δεν αμείβεται για τις υπερωρίες του. Από αυτούς, το 52% των εργαζομένων που απασχολούνται με πλήρη απασχόληση δηλώνουν ότι δεν αμείβεται για τις υπερωρίες του και αντίστοιχα το 24% των εργαζομένων που απασχολούνται με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Επιπλέον το 73% ζητά να πληρώνεται για τις υπερωρίες αντί να λαμβάνει άδεια ή ρεπό.

Σχετικά με το νέο εργασιακό, στο τραπέζι βρίσκονται εναλλακτικά σενάρια ώστε να οριστικοποιηθούν οι προϋποθέσεις σύμφωνα με τις οποίες θα μπορούν οι επιχειρήσεις να απασχολούν τους εργαζόμενους έως και 10 ώρες την ημέρα κατά μέγιστο χωρίς πρόσθετη αμοιβή ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης Οι επιπλέον ώρες θα αποθηκεύονται σε «τράπεζα χρόνου» και θα «επιστρέφονται» στους εργαζόμενους εντός έξι μηνών με τη μορφή μειωμένου ωραρίου ή ρεπό ή ημερών άδειας. Δε θα θίγεται ωστόσο η θεμελιώδης αρχής της εβδομάδας των 40 ωρών απασχόλησης. Δηλαδή αν ένας εργαζόμενος δουλέψει επί 10 ώρες ημερησίως για 4 μέρες μια εβδομάδα , κάποια άλλη εβδομάδα θα εργαστεί 32 ώρες ώστε να διατηρηθεί ο μέσος όρος των 40 ωρών εβδομαδιαίως για 5ήμερη απασχόληση.

Για να εφαρμοστεί η λεγόμενη διευθέτηση του χρόνου εργασίας θα απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου ενώ «κλειδί» θα αποτελεί σύμφωνα με πληροφορίες η εποχικότητα του κύκλου εργασιών της επιχείρησης.

Δηλαδή η επιχείρηση θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει αυξημένο κύκλο εργασιών μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο και ως εκ τούτου έχει ανάγκη να απασχολήσει περισσότερες ώρες τους εργαζόμενους.

Το πράσινο φως για τους συμψηφισμούς των υπερωριών θα δίνει το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας, μετά από προσφυγή του εργοδότη, αν δεν είναι εφικτό να υπογραφεί επιχειρησιακή σύμβαση που να προβλέπει τη διευθέτηση. Το ΑΣΕ θα εξετάζει τις προϋποθέσεις και θα εγκρίνει ή θα απορρίπτει την αίτηση. Το ελαστικό ωράριο όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς μπορεί να εφαρμοστεί στη βιομηχανία τροφίμων, την κονσερβοποιία, την υφαντουργία και σε άλλους κλάδους με εποχική δραστηριότητα.

Η σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου για την εφαρμογή του ελαστικού ωραρίου θα δηλώνεται μέσω ατομικής σύμβασης. Υπενθυμίζουμε ότι το μέτρο είχε νομοθετηθεί και πριν από μία δεκαετία με τη διαφορά ότι όριζε ως προϋπόθεση τη σύμφωνη γνώμη του σωματείου της επιχείρησης η του κλάδου. Ωστόσο οι διαπραγματεύσεις με τα σωματεία κατέληγαν σε αδιέξοδο με αποτέλεσμα το μέτρο να μην εφαρμοστεί ποτέ στην πράξη.

Ψηφιακή κάρτα εργασίας: Στόχος του υπουργείου είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας να συνδυαστεί με την εφαρμογή τόσο του ψηφιακού ωραρίου όσο και της ψηφιακής κάρτας εργασίας ώστε να καταγράφονται online οι «κλειδωμένες» υπερωρίες τις οποίες ο εργοδότης οφείλει η να πληρώσει η να συμψηφίσει.

Με την ενεργοποίηση της ψηφιακής κάρτας εργασίας θα καταγράφονται με ακρίβεια δευτερολέπτου σε πραγματικό χρόνο οι ώρες εργασίας του μισθωτού και θα διαβιβάζονται αυτόματα με ηλεκτρονικό τρόπο στο σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ». Από την πλευρά του το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας θα μπορεί να διασταυρώνει τα στοιχεία και να επιβάλει πρόστιμα σε περίπτωση πραγματοποίησης υπερωριών που δεν πληρώνονται αλλά και να εντοπίζει την ψευδώς δηλωμένη μερική απασχόληση των εργαζομένων.

Η χρήση της ηλεκτρονικής κάρτας θα ξεκινήσει πιλοτικά από τις τράπεζες, τα σούπερ μάρκετ και άλλες μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 άτομα ενώ σταδιακά θα εφαρμοστεί στο σύνολο της ιδιωτικής οικονομίας.

Με το ίδιο νομοσχέδιο έρχεται αύξηση του πλαφόν των νόμιμων υπερωριών στις 180 ώρες και εξίσωση της εφαρμογής του μέτρου για όλους τους κλάδους. Σήμερα, το ανώτατο όριο είναι 96 ώρες ετησίως σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και 120 ώρες για τις υπηρεσίες και το εμπόριο.

Αλλαγές στο συνδικαλιστικό νόμο: Στο πλαίσιο των αλλαγών του συνδικαλιστικού νόμου που έπρεπε μετά από 38 χρόνια να εκσυγχρονιστεί όπως σημειώνει χαρακτηριστικά το Υπουργείο Εργασίας προβλέπεται για πρώτη φορά προσωπικό ασφαλείας κατά τη διάρκεια της απεργίας. Το προσωπικό που θα εξακολουθεί να εργάζεται σε περίπτωση απεργίας στις επιχειρήσεις που η λειτουργία τους είναι κρίσιμη για το κοινωνικό σύνολο ορίζεται σε τουλάχιστον 40%. Η διάταξη αφορά κυρίως τις ΔΕΚΟ, την αποκομιδή σκουπιδιών και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Αν ο εκπρόσωπος εργοδότη παραλείψει να κάνει όλα όσα πρέπει για να καθοριστεί το προσωπικό στοιχειώδους λειτουργίας θα διώκεται ποινικά.

Επίσης απαγορεύονται οι καταλήψεις χώρων και εισόδων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Η απαγόρευση αφορά κυρίως τα μπλόκα συνδικαλιστών που εμποδίζουν εργαζόμενους να εισέλθουν στο χώρο εργασίας κατά τη διάρκεια απεργίας. Αν λάβουν χώρα αυτά τα φαινομένα, η απεργία καθίσταται παράνομη. Όσοι μετέχουν σε κατάληψη ή βιαιοπραγούν θα διώκονται ποινικά.

Οι αποφάσεις των σωματείων, με επίκεντρο την προκήρυξη απεργίας, όπως προβλέπει το σχέδιο νόμου, θα λαμβάνονται με ηλεκτρονική ψηφοφορία κάτι που ήδη εφαρμόστηκε πρόσφατα σε συνδικαλιστικές οργανώσεις (π.χ. στην ΟΤΟΕ) λόγω των μέτρων προστασίας για την αποφυγή μετάδοσης του covid-19.

Η ηλεκτρονική ψηφοφορία για την πραγματοποίηση απεργίας θα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την ισχύουσα διάταξη που προβλέπει την παρουσία του 50% των οικονομικά ενεργών μελών της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης στη γενική συνέλευση, ώστε να τεκμαίρεται απαρτία και να λαμβάνεται έγκυρη απόφαση για απεργία.

Ακόμη περιορίζονται οι ημέρες άδειας των συνδικαλιστών ενώ μειώνεται ο αριθμός των μελών της διοίκησης που προστατεύονται με βάση τον αριθμό των μελών της οργάνωσης. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι εάν η οργάνωση έχει έως 200 μέλη θα προστατεύονται 5 μέλη της διοίκησης.

Τηλεργασία: Από τις σημαντικότερες διατάξεις του νομοσχεδίου θα είναι το νέο θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει την τηλεργασία η οποία φαίνεται ότι θα κυριαρχήσει και την μετά covid εποχή.

Οι διατάξεις θα εξασφαλίζουν το δικαίωμα στην αποσύνδεση προκειμένου να τηρείται το ωράριο εργασίας και να προστατεύεται η ιδιωτική ζωή του τηλεργαζόμενου. Απαγορεύεται ρητά η χρήση της κάμερας (web cam) για τον έλεγχο του τηλεργαζομένου και θα προστατεύονται εν γένει τα προσωπικά δεδομένα. Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να προμηθεύσει τον εξοπλισμό στον τηλεργαζόμενο ή να καλύψει το κόστος χρήσης αυτού καθώς και το κόστος συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών. Διαφορετικά η συμφωνία περί τηλεργασίας κρίνεται άκυρη.