Στο ιστορικό γεφύρι της Τατάρνας στον Αχελώο, δοθηκε το 1821 η πρώτη μάχη των Ελλήνων της Ρούμελης κατά των Τούρκων.

Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, κάθε έτος στις αρχές Ιουνίου γίνονται εκδηλώσεις (θεία λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφανιών) στο παρακείμενο μνημείο πεσόντων. Το πέτρινο παλιό αυτό γεφύρι είχε μεγάλο άνοιγμα, με το ένα του άκρο στον Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας και το άλλο στην Ευρυτανία, ενώ το όνομα “Τατάρνα” ίσως δόθηκε από το κοντινό μοναστήρι της Παναγίας της Τατάρνας, ιδρυθέν το 1556. Δίπλα του ακριβώς βρισκόταν η μεγαλύτερη πηγή του Αχελώου, γνωστή ως Μαρδάχα (Mardacha που σημαίνει “μεγάλη άνοιξη”), υπεύθυνη για το δεύτερο ονομά του. Το καλοκαίρι ελάχιστο νερό έφτανε ως εκεί από τα ορεινά της Πίνδου, ενώ ο κύριος όγκος του νερού πήγαζε από τη Μαρδάχα.

Δυστυχώς το γεφύρι σήμερα βρίσκεται μέσα στα νερά της τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος κατά τη δεκαετία του 1960, για το αντίστοιχο υδροηλεκτρικό έργο. Στη θέση του κατασκευάστηκε σύγχρονη γέφυρα, από την οποία διέρχεται επαρχιακή οδός που συνδέει τον νομό Ευρυτανίας με τον νομό Αιτωλοακαρνανίας, που σχεδιάστηκε από τον Πολιτικό Μηχανικό Αρίσταρχο Οικονόμου, κατακτώντας παγκόσμια ρεκόρ και κερδίζοντας διεθνή βραβεία για την τεχνική της κατασκευής της. Η κατασκευή της πρωτοποριακής αυτής γέφυρας ξεκίνησε το 1965 και ολοκληρώθηκε το 1970. Είναι άξιο αναφοράς ότι στα σχέδια της παλιάς βραβευμένης γέφυρας στηρίχτηκε η κατασκευή της σημερινής σιδηροδρομικής γέφυρας “Γ5” όπως ονομάζεται, που πραγματοποιήθηκε στην Αττική με σκοπό να γεφυρώσει την Εθνική Οδό Αθηνών – Κορίνθου στην κοιλάδα του Δαφνιού, εξυπηρετώντας τη σιδηροδρομική γραμμή Ικονίου – Ασπροπύργου.

Δείτε το βίντεο από το κανάλι From above with drone:

Η ιστορική αιματοβαμμένη τρύπα της Τατάρνας

Σε μικρή απόσταση -περίπου μισού χιλιομέτρου- από τη γέφυρα, βρίσκεται η ιστορική τρύπα της Τατάρνας, που χρησιμοποιήθηκε από τον ΕΛΑΣ και τον Α. Βελουχιώτη ως τόπος μαζικών εκτελέσεων των αντιφρονούντων κατά την αιματηρή περίοδο του Εμφυλίου. Εδώ έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες έως και χιλιάδες Έλληνες, μεταξύ των οποίων -ως λέγεται- και άμαχος πληθυσμός. Όμως κατά τη σκοτεινή αυτή περίοδο της ελληνικής ιστορίας, τόποι βάναυσων εκτελέσεων υπήρξαν δυστυχώς και για τα δύο στρατόπεδα, όπως εξάλλου και στη συνέχεια, τόποι εξορίας και μαζικών θανάτων κατόπιν απάνθρωπων βασανιστηρίων, για τους αριστερούς που συλλαμβάνονταν (π.χ. στη Μακρόνησο). Και από τα δύο στρατόπεδα δολοφονήθηκαν αδίκως και με εξευτελιστικό τρόπο χιλιάδες Έλληνες, και μάλιστα μεταξύ τους. Θα επιλέξουμε λοιπόν εδώ να μην ταχθούμε υπέρ κάποιας εκ των δύο πλευρών…

Ας μείνουμε στο ότι πρόκειται για μια φυσική κατακόρυφη καταβόθρα με σημερινό βάθος περίπου 50 ή 60 m το οποίο φθίνει με την πάροδο των ετών, καθώς στον πυθμένα του βαράθρου συσσωρεύονται φερτά υλικά, μαζί με τα νερά της βροχής της γύρω περιοχής (στην είσοδό του έχει τοποθετηθεί μεγάλος αγωγός απορροής των ομβρίων). Στο εσωτερικό του επίσης λέγεται ότι απορρίφθηκαν μεγάλες ποσότητες οικοδομικών υλικών κατά την κατασκευή της γέφυρας, τα οποία και κάλυψαν ολοσχερώς τα όποια ίχνη ανθρώπινων οστών από τα θύματα εκείνης της εποχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν επιχείρησε ή δεν κατάφερε ποτέ κανείς να φτάσει ως τον πυθμένα, πριν αυτός μπαζωθεί, οπότε τα οστά αγνοούνται και ουδέποτε εντοπίστηκε ίχνος τους. Παλαιότερα το βάθος του βαράθρου έφτανε τα 90 ή 100 m από όπου τα νερά διέφευγαν προς τον ποταμό Αχελώο, όπως εξάλλου συμβαίνει και σήμερα καθώς κατεισδύουν και απορροφώνται στον πυθμένα.

Το ανώτερο υψόμετρο στο στόμιο τρύπας είναι περίπου 335 m, ενώ η σημερινή στάθμη του νερού στη λίμνη Κρεμαστών βρίσκεται περίπου στα 275 m από τη θάλασσα με εκτιμώμενο βάθος της τάξης των 100 m. Άρα, αν σήμερα το βάθος του βαράθρου, ξεπερνούσε χονδρικά τα 60 m (335 – 275 = 60), θα πλημμύριζε με νερό από την τοπική στάθμη του υπόγειου υδροφόρου, που περίπου θα ταυτίζεται με τη στάθμη των υδάτων της λίμνης. Άρα η υπόγεια στάθμη υδάτων δεν πρέπει να βρίσκεται και πολύ κάτω του σημερινού πυθμένα, και θα είχε ενδιαφέρον να καταγραφόταν ο ρυθμός απορρόφησης μεγάλης ποσότητας ύδατος σε κάποια μεγάλη βροχόπτωση. Παλαιότερα τώρα, αν η στάθμη του ποταμού ήταν περίπου στα 175 m και ο πυθμένας του βαράθρου περίπου στα 235 m (απόλυτα υψόμετρα, πάντα δηλαδή με σημείο αναφοράς την επιφάνεια της θάλασσας), το νερό θα κατέληγε στον ποταμό διανύοντας μέσω των πετρωμάτων τα άλλα περίπου 60 m της διαφοράς.

Ακολουθούν φωτογραφίες από το εσωτερικό και τα μνημεία γύρω από την τρύπα, η οποία είναι περιφραγμένη με συρματόπλεγμα, αλλά προστατεύεται περιμετρικά και από παλαιότερο κιγκλίδωμα.