Επιστήμονες και υγειονομικές αρχές έχουν στρέψει όλη την προσοχή τους στις πιθανές επιπτώσεις στο ΕΣΥ από την δραματική εξάπλωση της μετάλλαξης Όμικρον, που καταλαμβάνει πλέον το 70% των κρουσμάτων, αλλά και το 70% των νέων εισαγωγών ασθενών στα νοσοκομεία της Αττικής.

«Η πραγματική νοσογόνος δύναμη της μετάλλαξης Όμικρον θα φανεί σε περίπου επτά ημέρες ανάμεσα στους ανεμβολίαστους ηλικιωμένους» δηλώνει σε συνέντευξή του στο iatropedia, o o Καθηγητής Αιματολογίας στη Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευάγγελος Τέρπος.

Η μετάλλαξη Όμικρον διασπείρει καθημερινά χιλιάδες κρούσματα και νοσηλείες (σε ένα ήδη επιβαρυμένο υγειονομικό σύστημα) να βρίσκονται ήδη σε ανοδική τροχιά. Το “αποτύπωμα” του νέου ιού στα νοσοκομεία αποτελεί τον μεγάλο άγνωστο Χ για τους ειδικούς, καθώς δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες που να πιστοποιούν τη βαρύτητα της νόσου και τις πιθανές επιπλοκές που προκαλεί στον άνθρωπο.

Αν και η συμπτωματολογία φαίνεται να είναι ήπια στους εμβολιασμένους -κυρίως σε όσους έχουν πραγματοποιήσει την τρίτη αναμνηστική δόση- η πραγματική επικινδυνότητα του νέου ιού θα φανεί στους ανεμβολίαστους και κυρίως όσους βρίσκονται σε ηλικία άνω των 60 – 65 ετών, όπως σημειώνει ο Ευάγγελος Τέρπος.

«Σε μια εβδομάδα θα έχουμε δεδομένα»

«Δεν ξέρουμε πως θα αντιδράσουν οι ανεμβολίαστοι. Πιστεύω ότι σε μία εβδομάδα θα έχουμε δεδομένα και από την Ελλάδα, όταν δούμε από όσους νοσηλεύονται με Όμικρον πως πηγαίνουν. Πάντως όλοι αυτοί που μπήκαν σ’ εμάς στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα ήταν σε βαριά κατάσταση. Δεν ξέρουμε βέβαια αν ήταν όλοι Όμικρον. Ήταν η πλειονότητα πάντως άνω των 65 ετών και όλοι ανεμβολίαστοι. Για να μπορέσουμε να δούμε τη νοσογόνο δύναμη ενός ιού, θα τη δούμε μόνο σε αυτούς που δεν είναι εμβολιασμένοι, ξέρετε. Δηλαδή αυτοί είναι, που θα καθορίσουν πόσο περισσότερο ή λιγότερο νοσογόνος είναι», αναφέρει ο Καθηγητής.

Στις βεβαιότητες για τη μετάλλαξη Όμικρον, όπως λέει ο ίδιος, οι οποίες προέκυψαν τόσο από ξένες μελέτες όσο και από ελληνική έρευνα της Θεραπευτικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, συγκαταλέγονται: η υψηλή προστασία κατά 50% που προσφέρουν τα εξουδετερωτικά αντισώματα της τρίτης δόσης εμβολίου κατά της Covid, αλλά και η χαμηλή προστασία που δεν ξεπερνά το 30 με 35% σε όσους έχουν κάνει μόνο τις δύο δόσεις του βασικού εμβολιασμού.

Δεν είναι βέβαιο το τέλος της πανδημίας

Μεταξύ άλλων, ο Καθηγητής Ευάγγελος Τέρπος δεν είναι καθόλου σίγουρος ότι η Όμικρον θα σημάνει το τέλος της πανδημίας. Εκφράζει, επίσης, τους φόβους του για το άνοιγμα των σχολείων και την πιθανή επίπτωση που μπορεί να έχει στην ταχύτερη διασπορά της λοίμωξης στους 380 χιλιάδες ηλικιωμένους ανεμβολίαστους.

Εκτιμά τέλος, πως ένα νέο εμβόλιο που θα πιάνει περισσότερες παραλλαγές δεν θα είναι χρήσιμο εάν έρθει την Άνοιξη και πως η εξελικτική διαδικασία του κορονοϊού θα φέρνει νέες μεταλλάξεις τουλάχιστον σε βάθος πενταετίας.

Διαβάστε όλα όσα είπε μέσα από ερωτήσεις και απαντήσεις

Κύριε Καθηγητά, τι θα πρέπει να περιμένουμε και τι να φοβόμαστε από την Όμικρον αυτή τη στιγμή;

Ε.Τ: Αυτό που περιμένουμε να δούμε και που φοβόμαστε είναι τι επίπτωση θα έχει η Όμικρον στον ανεμβολίαστο πληθυσμό άνω των 65 ετών, που είναι σημαντικός στη χώρα μας, καθώς ανέρχεται σε αριθμό άνω των 380 χιλιάδων. Αυτό είναι ένα μεγάλο νούμερο. Εάν έχουμε ταχύτατη εξάπλωση σ’ αυτόν τον πληθυσμό ποια θα είναι η κλινική εικόνα; Εάν η κλινική εικόνα αποδειχθεί ότι δεν απαιτεί πολλές νοσηλείες αυτό θα είναι το καλό σενάριο.

Η προσωπική μου εκτίμηση, πάντως, είναι πως δεν θα είναι έτσι. Δηλαδή αν με αυτόν τον τόσο μεταδοτικό ιό, νοσήσουν όλοι ή ένα μεγάλος μέρος αυτών σε μικρό χρονικό διάστημα, ακόμη κι είναι μόνο το 30% με 40% να χρειαστεί νοσηλεία καταλαβαίνετε τι μπορεί να γίνει. Αυτό είναι νομίζω ο μεγάλος φόβος. Είναι οι ανεμβολίαστοι.

Από τις προσωπικές εμπειρίες που έχουμε όλοι οι γιατροί σπάνια χρειάζονται νοσηλεία όσοι εμβολιασμένοι νοσούν με Όμικρον τουλάχιστον μέχρι και τη μέση ηλικία, δηλαδή μέχρι 60 ετών. Οι άνω των 60 όμως είναι ο μεγάλος κίνδυνος για το σύστημα Υγείας και πως μπορεί να αντεπεξέλθει όταν ξεκινάμε με 600 με 620 διασωληνωμένους ήδη.

Άρα, τι θα πρέπει να κάνουμε πιστεύετε με την Όμικρον, εκτός από την αυτονόητη αύξηση των εμβολιασμών, για να αποφύγουμε τα χειρότερα;

Ε.Τ: Το θέμα είναι εάν θα πρέπει κάποιες δραστηριότητες λίγο να κοπούν, π.χ. οι αθλητικοί αγώνες μέχρι τέλος Ιανουαρίου. Ξέρω πόσο δύσκολο μπορεί να είναι, αλλά καλό θα ήταν να γίνει αυτό με κάποιες δραστηριότητες που δεν θα έχουν τόσο μεγάλη επίπτωση στην κοινωνία.

Το θέμα των σχολείων δεν μπορώ να πω ότι δεν το φοβάμαι, εγώ προσωπικά. Αλλά πρέπει να βρούμε κάποιες εκδηλώσεις που δεν έχουν πολύ μεγάλη επίπτωση. Κατανοώ το θέμα των σχολείων, καθώς πέραν του εκπαιδευτικού είναι και το οικονομικό θέμα. Γιατί θα πρέπει κάποιοι γονείς να μείνουν σπίτι να φυλάνε τα παιδιά. Από την άλλη πλευρά έχουμε πολλά ανεμβολίαστα παιδιά, γιατί τώρα ξεκίνησαν οι εμβολιασμοί.

Γιατί ενώ έχουμε επιστημονικά δεδομένα για τους εμβολιασμένους και τη νέα παραλλαγή, δεν έχουμε καθόλου εικόνα τι γίνεται με τους ανεμβολίαστους;

Ε.Τ: Δεν ξέρουμε καθόλου τι γίνεται, γιατί η μόνη εικόνα που είχαμε ήταν από τη Νότια Αφρική, η οποία δεν νομίζω ότι μετράει λόγω του νεαρού της ηλικίας των ατόμων που είχαν νοσήσει και μελετήθηκαν. Οπότε περιμένουμε να δούμε τώρα τι θα βγάλουν οι μελέτες από την Αγγλία, η οποία και πάλι όμως έχει πάνω από το 90% ποσοστά εμβολιασμού. Δηλαδή στην εικόνα που έχουμε από τα κράτη, όπως το Ισραήλ και η Αγγλία, έχουμε πολύ υψηλά ποσοστά εμβολιασμών και γι’ αυτό δεν ξέρουμε τι θα γίνει με τους ανεμβολίαστους.

Υπάρχει περίπτωση η Όμικρον να αποδειχθεί ήπια νόσος και για τους ανεμβολίαστους, καθώς έχει την τάση να πλήττει κυρίως το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα και να μην εισβάλλει βαθιά στους πνεύμονες για να προκαλέσει πνευμονίες;

Ε.Τ: Αυτή είναι μια πάρα πολύ καλή ερώτηση, αλλά δεν έχουμε δεδομένα στη βιβλιογραφία για να ξέρουμε. Τα δεδομένα έρχονται από χώρες που είτε έχουν νέο πληθυσμό, είτε έχουν υψηλά ποσοστά εμβολιασμού. Οπότε δεν υπάρχουν δεδομένα για τους ανεμβολίαστους.

Τώρα στην κλινική πράξη, στα νοσοκομεία είχαμε αύξηση στις εισαγωγές. Και είχαμε κι εμείς στο Αλεξάνδρα τις προηγούμενες μέρες 15 εισαγωγές σε περίπου 80 ανθρώπους που ήρθαν στο νοσοκομείο με Covid. Αυτές οι εισαγωγές αφορούσαν κυρίως ανεμβολίαστους, αλλά δεν ξέρουμε σίγουρα ποιοι είχαν Δέλτα ή την Όμικρον. Υποθέτω πως αρκετοί από αυτούς θα ήταν με Όμικρον, το υποθέτω από τα κρούσματα που υπάρχουν.

Πιστεύω ότι σε μία εβδομάδα θα έχουμε δεδομένα και από την Ελλάδα, όταν δούμε από όσους νοσηλεύονται με Όμικρον πως πηγαίνουν. Πάντως όλοι αυτοί που μπήκαν σ’ εμάς στο νοσοκομείο ήταν σε βαριά κατάσταση. Ήταν η πλειονότητα άνω των 65 ετών, όλοι ανεμβολίαστοι.

Στο εξωτερικό είχαμε και θανάτους από Όμικρον. Μπορεί και το νέο στέλεχος να προκαλέσει το θανατηφόρο σύνδρομο της απελευθέρωσης κυτταροκινών;

Ε.Τ: Εγώ δεν βλέπω γιατί να μην μπορεί να κάνει. Βιολογικά πάντα μιλάω. Αλλά δεν έχουμε τα δεδομένα να τα υποστηρίξουμε. Δεν ξέρουμε πως θα αντιδράσουν οι ανεμβολίαστοι. Για να μπορέσουμε να δούμε τη νοσογόνο δύναμη ενός ιού, μπορούμε να τη δούμε μόνο σε αυτούς που δεν είναι εμβολιασμένοι, ξέρετε.

Η Νότια Αφρική που έκανε τις πρώτες μελέτες έχει νεαρό πληθυσμό. Δεν είναι όπως εδώ στην Ελλάδα που έχουμε μεγάλο αριθμό ατόμων άνω των 65 ετών. Σε εμάς είναι 25% οι ηλικιωμένοι και εκεί είναι 5%.

Όμικρον και ανοσία από τα εμβόλια

Ξέρουμε τι προστασία έχει κανείς από τα εμβόλια, όταν νοσήσει με την Όμικρον;

Ε.Τ: Αυτό το οποίο έχουμε ως ένδειξη είναι, ότι αυτοί που έχουν κάνει την τρίτη δόση -και υπήρξε πρόσφατα δημοσίευση στο New England Journal of Medicine- έχουν ψηλή πιθανότητα να έχουν εξουδετερωτικά αντισώματα και να εξουδετερώνουν τον ιό σε ποσοστό άνω του 50%. Ένα μήνα μετά την τρίτη δόση. Σε αντίθετη με αυτούς που είχαν δύο δόσεις εμβολίου, ή είχαν νοσήσει χωρίς να κάνουν μετά τη νόσηση μία δόση του εμβολίου. Αυτοί είχαν πολύ χαμηλή εξουδετερωτική απάντηση έναντι του Όμικρον.

Από τα δικά μας δεδομένα που δεν έχουμε ακόμη δημοσιεύσει και αφορούν τις δύο δόσεις του εμβολίου, η προστασία έναντι του στελέχους της Γουχάν ήταν πάνω από 90%, γύρω στο 75% με 80% για το στέλεχος Δέλτα, ενώ αυτό το ποσοστό πέφτει στο 30 με 35% για την Όμικρον. Άρα οι δύο δόσεις φαίνεται ότι προστατεύουν λίγο για το νέο στέλεχος.

Αυτό βέβαια το πως θα μεταφραστεί στην κλινική εικόνα είναι πολύ δύσκολο να το δεις. Δηλαδή αν είχε κάποιος λιγότερα ή περισσότερα συμπτώματα. Γιατί πρέπει με το που νοσεί κάποιος να του μετρήσεις τι αντισώματα είχε. Είναι πολύ δύσκολη μελέτη αυτή.

Δείτε επίσης: Θεοδωρίδου: Η 3η δόση προφυλάσσει κατά 80% από τον ενδεχόμενο εισαγωγής σε νοσοκομείο

Ανεξάρτητα από την σοβαρότητα των συμπτωμάτων, τα εμβόλια προφυλάσσουν τον εμβολιασμένο έστω και σε ένα μικρότερο βαθμό, από το να κολλήσει Όμικρον;

Ε.Τ: Η πιθανότητα να κολλήσει κανείς, από τη στιγμή που είναι τόσο ψηλή η μεταδοτικότητα, εφόσον έρθει κοντά σε κρούσμα νομίζω ότι δεν αποφεύγεται. Να μην κολλήσεις είναι δύσκολο, αλλά και κολλήσεις και να είσαι ασυμπτωματικός, γίνεται.

Τελικά θα χρειαστούμε νέο εμβόλιο για μην κολλάμε κορονοϊό;

Ε.Τ: Το πρόβλημα είναι μέχρι να βγει το εμβόλιο, πόσοι θα είναι αυτοί που δεν θα έχουν κολλήσει. Είναι κι αυτό. Δηλαδή, αν το έχουμε τον Απρίλιο το νέο εμβόλιο, δεν ξέρω πόσο χρήσιμο θα είναι. Το ότι μπορεί να χρειαζόμαστε ένα εμβόλιο ανάλογα για τις διάφορες μεταλλάξεις να τις πιάνει όλες, ισχύει.

Όμικρον και συλλογική ανοσία

Τι περιμένουμε με βάση τα γενετικά χαρακτηριστικά του ιού Όμικρον, για την ανοσία που θα αναπτύξουν όσοι νοσήσουν; Μπορεί κάποιος να αποκτήσει προστασία έναντι της Δέλτα, για παράδειγμα;

Ε.Τ: Με βάση τη βιολογική λογική, σίγουρα κάποιος ο οποίος έχει περάσει την Όμικρον θα έχει μεγάλη πιθανότητα να κάνει μεγάλη ανοσία έναντι της Δέλτα. Αφού έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Τα αντισώματα δηλαδή θα πιάνουν αρκετά τμήματα της Δέλτα. Σίγουρα θα πρέπει να το δούμε. Αλλά νομίζω πως δεν είναι τόσο αυτό το ζητούμενο γι’ αυτούς που είναι εμβολιασμένοι. Γιατί αυτούς τους πιάνουν τα εμβόλια πολύ καλά στη Δέλτα.

Το θέμα είναι αυτοί που θα αναπτύξουν αντισώματα με την Όμικρον, εάν θα τους προστατεύουν από άλλες μορφές κορονοϊού, οι οποίες σίγουρα θα έρθουν. Ανεξάρτητα με το τι λένε όλοι και τα αισιόδοξα μηνύματα που προσπαθούν να περάσουν κάποιοι. Η πιθανότητα να μην υπάρξει άλλο στέλεχος κορονοϊού αυτή τη στιγμή, είναι μικρή. Το λένε αυτό κάποιοι επιστήμονες, που τους χαρακτηρίζουν μάλιστα και απαισιόδοξους, όπως τον Καθηγητή τον κ. Παυλάκη, ο οποίος από πλευράς βιολογίας έχει βαθύτερη γνώση από πολλούς. Το θέμα, λοιπόν, είναι τι μεταλλάξεις θα έρθουν και πόσο νοσογόνοι μπορεί να είναι.

Από την εξελικτική πορεία του ιού, εικάζουμε πάντως ή θέλουμε και ελπίζουμε να είναι κάποιος ιός που δεν θα είναι τόσο λοιμογόνος.

Ε.Τ: Ναι, αλλά την εξελικτική διαδικασία ενός ιού, όμως, την θέλουμε πολύ γρήγορα και μάλλον δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι δεν συμβαίνει σε έναν χρόνο ή δύο χρόνια. Δεν έχει γίνει ποτέ αυτό, ιστορικά μιλάω. Μιλάμε τουλάχιστον σε βάθος πενταετίας. Αυτή η μετάλλαξη που έχουμε τώρα, θα δούμε πως θα επηρεάσει τον κόσμο.

Αν είναι μια μετάλλαξη που θα κολλήσει πολύ κόσμο, αλλά δεν θα τον φέρει στο νοσοκομείο και η πλειονότητα θα αποκτήσει ανοσία έναντι των επερχόμενων μεταλλάξεων, αυτό θα είναι όντως το τέλος της πανδημίας, αν όντως συμβεί. Αν όμως, δεν συμβεί αυτό και εμφανιστεί και μια μετάλλαξη πιο σοβαρή από μια χώρα άλλη της Αφρικής, ή από χώρα που δεν είναι καλά εμβολιασμένη, μπορεί η εξέλιξη να είναι άλλη. Καταλαβαίνετε ότι δεν μπορεί να το αποκλείσει κανείς αυτό.

Οπότε καταλαβαίνω πως δεν είστε και σίγουρος ότι η Όμικρον θα σημάνει το τέλος της πανδημίας, όπως λένε κάποιοι..

Ε.Τ: Δεν έχω κάποιο σημάδι για να το πω αυτό. Το να είναι κάποιος από τη φύση του αισιόδοξος ξέρετε δεν παίζει κάποιο ρόλο. Το τέλος της πανδημίας πρέπει να το τεκμηριώσει κάποιος επιστημονικά. Εγώ ξέρω ότι η Δέλτα ήρθε από την Ινδία, η Όμικρον από την Αφρική και βλέπουμε πως όλες οι μεταλλάξεις έρχονται από περιοχές του κόσμου που το επίπεδο εμβολιασμού είναι σε χαμηλά διψήφια επίπεδα.

Και το ποσοστό των ατόμων που αντιστέκεται στον εμβολιασμό πρέπει να μειωθεί και το επίπεδο εμβολιασμού να αυξηθεί σε χώρες που δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν για τα εμβόλια, π.χ. Αφρική, Ινδία και όλες αυτές οι πολυπληθείς χώρες που έχουν χαμηλά επίπεδα εμβολιασμού. Γιατί μέσα εκεί θα συμβεί η νέα μετάλλαξη. Και μπορεί όλοι να λέμε να έρθει μια μετάλλαξη που να είναι το τέλος της πανδημίας, αλλά ξέρετε.. την Όμικρον την περίμενε κανείς; Αν μιλάγαμε πριν από 2 μήνες ότι θα περνούσαμε τέτοια Πρωτοχρονιά θα το περίμενε κανείς; Νομίζω πως όχι.

Της Γιάννας Σουλάκη