Σε επίπεδα αποτελεσματικότητας πέρα από κάθε προσδοκία κυμαίνονται τα υπό ανάπτυξη εμβόλια για τη νόσο COVID-19. Χθες Δευτέρα η Moderna ανακοίνωσε ότι το mRNA-1273 είναι 94,5% αποτελεσματικό έναντι του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2, ενώ μια εβδομάδα νωρίτερα οι Pfizer/BioNTech είχαν ανακοινώσει 90% αποτελεσματικότητα του BNT162b1.

Σε παρόμοια επίπεδα αναμένεται να κυμανθούν και τα επίπεδα αποτελεσματικότητα του εμβολίου AZD1222 που αναπτύσσουν από κοινού το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και η AstraZeneca. Τα ενδιάμεσα αποτελέσματα από την Φάση 3 των κλινικών δοκιμών αναμένονται το αργότερο στις αρχές Δεκεμβρίου.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Μαίρης Μπιμπή στο protothema.gr, τo ΑZD1222 έχει βασιστεί σε διαφορετική τεχνική από τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech και Moderna. Tα BNT162b1 και mRNA-1273 έχουν αναπτυχθεί με βάση νουκλεοτίδια και με τη χρήση ενός νανοσωματιδίου λιπιδίων που μεταφέρει το αγγελιαφόρο RNA (mRNA) της πρωτεΐνης ακίδας S στα κύτταρα, όπου στη συνέχεια «μεταφράζεται» για να παρέχει ένα αντιγόνο στο ανοσοποιητικό σύστημα.

To ΑZD1222 χρησιμοποιεί έναν ιικό φορέα χωρίς δυνατότητα αναδιπλασιασμού από χιμπατζή, ο οποίος βασίζεται σε μια εξασθενημένη εκδοχή ενός ιού του κοινού κρυολογήματος (αδενοϊού) που προκαλεί λοιμώξεις σε χιμπατζήδες και περιέχει το γενετικό υλικό της πρωτεΐνης ακίδας S του SARS-CoV-2. Μετά τον εμβολιασμό, παράγεται η επιφανειακή πρωτεΐνη ακίδα, προετοιμάζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στον ιό SARS-CoV-2 εάν αυτός προσβάλλει αργότερα τον οργανισμό.

Παρά τη διαφοροποίηση αυτή, και τα τρία εμβόλια έχουν ένα κοινό στόχο, να ωθήσουν τα κύτταρα να παράγουν τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη, η οποία με τη σειρά της θα προκαλέσει την επιθυμητή ανοσοαπόκριση.

Συνεπώς μετά την ανακοίνωση και των θετικών αποτελεσμάτων της Moderna, στο «στρατόπεδο» της AstraZeneca έχουν κάθε λόγο να πιστεύουν ότι οι οιωνοί είναι καλοί και για το ΑZD1222. Μάλιστα πηγές του βρετανικού υπουργείου Υγείας δηλώνουν ότι τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου εμβολίου «επίκεινται» και ίσως τελικά είναι ένα από τα πρώτα που θα λάβει αδειοδότηση.

Ξεκίνησε η Φάση 3 του JNJ-78436725

Παράλληλα, χθες η Janssen, εταιρεία του ομίλου Johnson & Johnson, ανακοίνωσε ξεκινά επί βρετανικού εδάφους κλινική δοκιμή Φάσης 3 του JNJ-78436725. Στη μελέτη θα λάβουν μέρος 6.000 εθελοντές που θα προστεθούν στο συνολικό δείγμα των 30.000 ατόμων από τις υπόλοιπες χώρες που λαμβάνουν μέρος στην κλινική δοκιμή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη κλινική δοκιμή θα διερευνήσει την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια ενός διπλού δοσολογικού σχήματος του JNJ-78436725 καθώς και αν η ανοσία που προσφέρει διαρκεί περισσότερο. Για τα πρώτα αποτελέσματα θα χρειαστούν έως και έξι μήνες. Ωστόσο, στο ενδιάμεσο η Janssen αναμένεται να παρουσιάσει τα αποτελέσματα από τη Φάση 3 του εμβολίου από έτερη κλινική δοκιμή όπου δοκιμάζεται η μονή δοσολογία.

Σε διαπραγματεύσεις με τη Moderna η ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις στο πεδίο των υπό ανάπτυξη εμβολίων, ήδη βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Moderna για την τελική τιμή της δόσης του mRNA-1273. Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, η ΕΕ διαπραγματεύεται μια τιμή που αγγίζει τα 25 δολάρια ανά δόση. Ενώ για το BNT162b1 των Pfizer/BioNTech φαίνεται να έχει συμφωνήσει στα 19,50 δολάρια/δόση.

Υπενθυμίζεται ότι, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να διαθέσει στις 27 χώρες-μέλη της, 300 εκατομμύρια δόσεις από την AstraZeneca και επιπλέον 100 εκατ. δόσεις από την ίδια εταιρεία σε δεύτερη φάση, από τις Pfizer/BioNTech 200 εκατ. δόσεις και επιπλέον 100 εκατ. σε δεύτερο χρόνο, από τη Moderna 80 εκατ. δόσεις και επιπλέον 80 εκατ. σε δεύτερο στάδιο, από την Johnson & Johnson 200 εκατ. δόσεις και άλλες 200 εκατ., ενώ από τις Sanofi/GSK 300 εκατ. δόσεις και την CureVac 405 εκατ. δόσεις.

Η διαθεσιμότητα των δόσεων ανά χώρα θα γίνει με πληθυσμιακά κριτήρια και ανάλογα με τη σειρά αδειοδότησης των εμβολίων. Οι τέσσερις εταιρείες που θα κληθούν πρώτες να ξεκινήσουν την αποστολή των εμβολίων τους προς τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ είναι σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, οι Pfizer/BioNTech, η AstraZeneca, η Moderna, η CureVac και αργότερα την Άνοιξη του 2021 η Johnson & Johnson.

Αισιοδοξία, επιφύλαξη και ερωτηματικά

Με αισιοδοξία αλλά και επιφύλαξη αντιμετωπίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τις εξελίξεις αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους χαρακτήρισε χθες τα αποτελέσματα των υποψηφίων «ενθαρρυντικά» αλλά συμπλήρωσε ότι δεν είναι η στιγμή για εφησυχασμό στην αντιμετώπιση της πανδημίας.

«Θετικό» χαρακτήρισε και ο κ. Γκίκας Μαγιορκίνης, επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, το γεγονός ότι υπάρχουν «ήδη δύο ανεξάρτητες κλινικές δοκιμές που δείχνουν υψηλότατα επίπεδα αποτελεσματικότητας, τουλάχιστον για το χρονικό διάστημα που ακολουθεί τον εμβολιασμό και αυτό δίνει ένα επιπλέον επίπεδο εγκυρότητας στο ότι ο εμβολιασμός θα προσφέρει ικανοποιητικά επίπεδα ανοσίας, πιθανώς αρκετά καλύτερα και από το εμβόλιο της γρίπης».

Ωστόσο ο κ. Μαγιορκίνης έθεσε ένα ουσιαστικό ερώτημα που θα κρίνει τελικά και την πραγματική αποτελεσματικότητα των εμβολίων για τη νόσο COVID-19, «πόσοι θα χρειαστούν να εμβολιαστούν» προκειμένου να θεωρηθεί προστατευμένη η κοινωνία.

Αυτό το ερώτημα όπως είπε ο επίκουρος καθηγητής αναμένεται να απαντηθεί από νέες μελέτες που θα εκτιμήσουν παραμέτρους όπως την ευπάθεια των διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων αλλά το ποσοστό διασταυρούμενης ανοσίας που είναι υψηλότερο στα παιδιά. «Είναι πιθανόν λοιπόν, με αυτά τα επίπεδα να φτάσουμε σε επίπεδα ανοσίας της αγέλης με σχετικά μικρότερη κάλυψη από το σύνολο του πληθυσμού», εκτίμησε ο κ. Γκίκας Μαγιορκίνης.

Πάντως, σύμφωνα με τον καθηγητή Γενετικής του Πανεπιστημίου της Γενεύης, κ. Μανώλη Δερμιτζάκη, θα πρέπει να εμβολιαστεί το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων να είναι υψηλή, για να μπορέσουμε σύντομα να επιστρέψουμε σε μια καθημερινότητα με τους λιγότερους δυνατούς περιορισμούς.