Τα συστήµατα αυτά δεν µπορούν να διαθέτουν ανθρώπινα συναισθήµατα. Τι θα γίνει όµως όταν αποκτήσουν δική τους συνείδηση;

Του Αντώνη Σπυρόπουλου, πληροφορικού.

Η φιλοσοφία, η κοσµοθεώρηση και τα πολιτισµικά πρότυπα των λαών τις Δύσης συγκρινόµενα µε αυτά της Ανατολής –κυρίως της Κίνας– είναι εκείνα που καθορίζουν την από ηθικής άποψης προσέγγιση των ζητηµάτων επίδρασης της Τεχνητής Νοηµοσύνης (ΤΝ). Μεταξύ της οπτικής της Δύσης και της Κίνας υπάρχουν ορισµένες οµοιότητες, αλλά και σηµαντικές διαφορές.

Και οι δύο, κατ’ αρχάς, αναγνωρίζουν τις ηθικές προκλήσεις που θέτει η ΤΝ, και έχουν αρχίσει να λαµβάνουν µέτρα ώστε να τις αντιµετωπίσουν. Η ΕΕ έχει αναπτύξει ένα πλαίσιο κατευθυντήριων γραµµών τεχνοηθικής, οι ΗΠΑ έχουν δηµιουργήσει µια Εθνική Πρωτοβουλία Τεχνητής Νοηµοσύνης, ενώ και η Κίνα πλαισιώνει την ανάπτυξη της τεχνητής νοηµοσύνης µε ένα πλαίσιο ηθικών αρχών.

Η διαφορά µεταξύ των προσεγγίσεων αφορά στο ότι επικεντρώνονται σε διαφορετικές πτυχές των ηθικών ζητηµάτων.

Ο δυτικός κόσµος δίνει µεγαλύτερη έµφαση στην προστασία της ατοµικής ακεραιότητας, του απορρήτου και στην υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοηµοσύνης έναντι του κράτους δικαίου και της τήρησης των θεµελιωδών δικαιωµάτων.

Στην Κίνα, η χρήση της τεχνητής νοηµοσύνης προσανατολίζεται περισσότερο στο να έχει ωφέλεια για το κράτος και τη χώρα συνολικά, ακόµα κι αν αυτό συνεπάγεται θυσίες από τη σκοπιά των ατόµων. Φυσικά η διαφορά αυτή έγκειται στο γεγονός ότι στη Δύση υπάρχει µια παράδοση ατοµικισµού και ανθρωπισµού που δίνει µεγαλύτερη αξία στην προσωπική αυτονοµία και αξιοπρέπεια, ενώ στην Κίνα προτεραιότητα έχει η κοινωνική αρµονία και η συλλογική ευθύνη.

Μια επιπλέον διαφορά έγκειται στην έκταση και το βάθος του κυβερνητικού ρόλου. Στη Δύση, περιορίζεται στην εποπτεία και τον έλεγχο. Στην Κίνα, οι αρχές διαδραµατίζουν πιο άµεσα και ενεργά παρεµβατικό ρόλο και σε ό,τι αφορά στην Τεχνητή Νοηµοσύνη.

Όπως και να το δει κανείς, όµως, η ΤΝ αποτελεί τη µεγαλύτερη πρόκληση που φέρει µαζί της η 4η Βιοµηχανική Επανάσταση.

Ο κόσµος που γνωρίζουµε αλλάζει άρδην µε συστήµατα τεχνητής νοηµοσύνης (ΑΙ) όπως το openai GPT. Το ChatGPT είναι ένα chatbot τεχνητής νοηµοσύνης που αναπτύχθηκε από την OpenAI και κυκλοφόρησε τον Νοέµβριο του 2022. Είναι χτισµένο πάνω από την οικογένεια µεγάλων γλωσσικών µοντέλων GPT-3 του OpenAI και έχει βελτιωθεί χρησιµοποιώντας τόσο εποπτευόµενη, όσο και τεχνικές ενισχυτικής µάθησης. Είναι ένα µοντέλο µηχανικής µάθησης και µεταφοράς µάθησης.

Το ChatGPT πρωτοκυκλοφόρησε στις 30 Νοεµβρίου 2022 και γρήγορα τράβηξε την προσοχή για τις λεπτοµερείς και αρθρωµένες απαντήσεις του σε πολλούς τοµείς γνώσης. Ήδη σε λίγους µήνες έχει προσελκύσει πάνω από 100 εκατοµµύρια χρήστες. Ωστόσο διαθέτει ένα µεγάλο µειονέκτηµα: δεν είναι ικανό να απαντήσει σε θέµατα και γεγονότα πραγµατικού χρόνου.

Ωστόσο η τεράστια δεξαµενή πληροφοριών και γνώσης που διαθέτει το καθιστούν ικανό να δίνει ιατρικές, νοµικές, µηχανολογικές συµβουλές, να λύνει αλγοριθµικά προβλήµατα και να συντάσσει κώδικα σε κάθε µορφή γλώσσας προγραµµατισµού, εφάµιλλα µε έναν αντίστοιχο εξειδικευµένο επιστήµονα.

Μπορεί να µιλά και να γράφει σε παραπάνω από 120 γλώσσες. Και όλα αυτά στους λίγους µήνες που κυκλοφορεί. Το εκπληκτικό για τον ανθρώπινο νου είναι πως µπορεί κατά 80% να δίνει καλύτερες ιατρικές συµβουλές από έναν µέσο γιατρό. Και όλα αυτά σήµερα. Ας φανταστεί, λοιπόν, κανείς, τι θα µπορεί να κάνει στα επόµενα 5 µε 6 χρόνια.

Και η σηµαντικότερη πρόκληση είναι όταν αυτά τα συστήµατα µηχανικής µάθησης φτάσουν στο singularity point. Στο σηµείο δηλαδή που µόνα τους θα κατέχουν γνώση και πληροφορίες περισσότερες από αυτές όλης της ανθρωπότητας. Κι αυτό θα συµβεί επειδή η µέση σηµερινή ταχύτητα επεξεργασίας και απόδοσης πληροφορίας (σκέψη) των συστηµάτων αυτών είναι 1000 φορές ταχύτερη από αυτή του ανθρώπινου νου. Η αυτοµάθηση των συστηµάτων αυτών είναι απίστευτη σε σχέση µε τον ανθρώπινου νου· φτάνουν σε σηµείο να προσφέρουν λύσεις και απαντήσεις σε σύνθετα προβλήµατα που η ανθρώπινη σκέψη δεν θα µπορούσε ή δεν είχε µέχρι στιγµής φανταστεί.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του AlphaGo της DeepMind, που κλήθηκε να αντιµετωπίσει τον παγκόσµιο πρωταθλητή του πανάρχαιου παιχνιδιού Go (έχει ιστορία 3000 χρόνων και θεωρείται απαιτητικότερο κι από αυτό το ίδιο το σκάκι), Λι Σέντολ.

Σε ένα από τα παιχνίδια, o AlphaGo έκανε µια κίνηση που προκάλεσε επιφωνήµατα σε όσους παρακολουθούσαν το παιχνίδι. Ο Λι Σεντόλ είπε: «Νόµιζα ότι το AlphaGo βασιζόταν στον υπολογισµό των πιθανοτήτων και ότι ήταν απλώς µια µηχανή. Αλλά όταν είδα αυτήν την κίνηση, άλλαξα γνώµη».

Από τεχνικής άποψης, πλέον έχουν εγκαταλειφθεί οι παραδοσιακές µέθοδοι ΤΝ, µε τη δηµιουργία «search tree» το οποίο περιλαµβάνει την ανάλυση όλων των πιθανών θέσεων. Το AlphaGo συνδυάζει µια εξελιγµένη εκδοχή της εν λόγω τεχνικής, µε βαθιά νευρωνικά δίκτυα. Τα εν λόγω δίκτυα λαµβάνουν ως πληροφορίες µία «περιγραφή» του ταµπλό, και το επεξεργάζονται µέσα από 12 διαφορετικά στρώµατα νευρικών δικτύων. Ένα «policy network» έχει να κάνει µε την επιλογή της επόµενης κίνησης, και ένα «value network» είναι επιφορτισµένο µε την πρόβλεψη του νικητή. Επίσης, οι ερευνητές «εκπαίδευσαν» τα δίκτυα σε 30 εκατοµµύρια κινήσεις από παιχνίδια τα οποία έχουν παίξει κορυφαίοι παίκτες, µέχρι το σύστηµα να είναι σε θέση να προβλέψει τις ανθρώπινες κινήσεις στο 57% των περιπτώσεων. Από κει και πέρα το ίδιο το σύστηµα ήταν ικανό να αυτοδιδάσκεται µε αριθµητική πρόοδο.

Η ΤΝ είναι εδώ και θα παραµείνει. Αφενός εντυπωσιάζει και αφετέρου φοβίζει και κάνει τον µέσο άνθρωπο καχύποπτο απέναντί της.

Μια πρώτη διαπίστωση αποτελεί πως τα συστήµατα αυτά δεν µπορούν να διαθέτουν ανθρώπινα συναισθήµατα. Τι θα γίνει όµως όταν αποκτήσουν δική τους συνείδηση; Και αυτό όσο κι αν ήταν ουτοπικό και τρελό αν λεγόταν πριν χρόνια, σήµερα αποτελεί ένα ακόµα ενδεχόµενο ανάµεσα στις προκλήσεις της ΤΝ.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες αντιµετωπίζουν τέτοιου είδους τεχνολογικές εξελίξεις που ξεπερνούν τα όρια των παραδοσιακών µηχανισµών ελέγχου και κατανόησής τους µε δυο τρόπους: Είτε δαιµονοποιώντας είτε θεοποιώντας τες. Και οι δύο συµπεριφορές ωστόσο αποκλείουν τη συµµετοχή στον διάλογο που οφείλουµε να ανοίξουµε σαν κοινωνίες για τις ηθικές, κοινωνικές, πολιτικές ή άλλες προκλήσεις που «κουβαλά» µαζί της η Τεχνητή Νοηµοσύνη. Μια συζήτηση χωρίς «φόβο και πάθος».