Ήταν Πρωτομαγιά του 1886 όταν, στο Σικάγο, στη μεγάλη συγκέντρωση των εργατών που διεκδικούσαν το οκτάωρο και καλύτερες συνθήκες δουλειάς, η αστυνομία άνοιξε πυρ με τραγική κατάληξη.
Λίγα χρόνια αργότερα, στο Παρίσι, το 1889, η Δεύτερη Διεθνής αποφάσισε την καθιέρωση της 1ης Μαΐου ως ημέρα τιμής, μια παγκόσμια ταυτόχρονη απεργία υπέρ των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης. Η Ελλάδα ασπάστηκε την επέτειο το 1893 κι από τότε, κάθε Πρωτομαγιά, ανασύρουμε στη μνήμη τον αγώνα. Εδώ και δεκαετίες και κινηματογραφικά, στην παγκόσμια και πολυπρισματική γκάμα που το σινεμά έχει να μας προσφέρει.
«Ψωμί και τριαντάφυλλα» του Κεν Λόουτς, 2000. Η Πιλάρ Παντίγια (δίπλα στον Εϊντριεν Μπρόντι) υποδύεται μια Μεξικανή καθαρίστρια, μετανάστρια χωρίς χαρτιά, που αποφασίζει να διεκδικήσει τα εργασιακά δικαιώματά της. Απέναντί της δεν θα βρει μόνο την εξουσία, αλλά και την αδελφή της. Σε μια φιλμογραφία που, έτσι κι αλλιώς, στο μεγαλύτερο μέρος της εκφράζεται υπέρ του αδυνάτου, αυτή εδώ η ταινία του Βρετανού δημιουργού είναι ίσως η πιο «σκόπιμα» πολιτική.
«Η γη τρέμει» του Λουκίνο Βισκόντι, 1948. Ο Βισκόντι κατεβαίνει για λίγο από τα παλάτια που αγαπά και βυθίζεται στον νεορεαλισμό, στο μυθιστόρημα «Οι Μαλαβόλιε» του Τζιοβάνι Βέργκα, στους μη επαγγελματίες ηθοποιούς σ’ ένα ψαροχώρι, παρακολουθώντας τους ν’ αντιστέκονται στην εκμετάλλευση των ιχθυεμπόρων.
Βραβευμένη με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας, η ταινία βλέπεται με ενδιαφέρον τόσο για το θέμα της όσο και για τους μαγευτικούς πειραματισμούς του Βισκόντι με το θαλασσινό τοπίο και τα «καθημερινά» πρόσωπα των ηρώων του.
«Norma Rae» του Μάρτιν Ριτ, 1979. Τόσο δημοφιλής ταινία, που είναι από τις πρώτες που έρχονται στο μυαλό όταν κανείς σκέφτεται τη διεκδίκηση των εργατικών δικαιωμάτων. Η Σάλι Φιλντ ενσαρκώνει μια γυναίκα εμπνευσμένη από την Κρίσταλ Λι Σάτον, μια εργάτρια κλωστοϋφαντουργίας που με τον δυναμισμό της γίνεται επικεφαλής του συνδικάτου. Ο ρόλος που χάρισε στη Σάλι Φιλντ το Οσκαρ της, στην απονομή εκείνη, την κλασική, όπου η ηθοποιός ανακάλυψε πόσο οι συνάδελφοί της την αγαπούν, αληθινά, αληθινά την αγαπούν.
«Το λιμάνι της αγωνίας» του Ελία Καζάν, 1954. Ο Μάρλον Μπράντο είναι ο Τέρι Μαλόι, λιμενεργάτης, αναγκασμένος να διαλέξει πλευρά: υπέρ των καταφρονεμένων συναδέλφων του ή του αφεντικού του συνδικάτου τους, του διεφθαρμένου Τζόνι (καθόλου) Φρέντλι. Το καστ συμπληρώνουν αξέχαστα ο Καρλ Μόλντεν και η Εβα Μαρί Σεντ, σ’ ένα αξεπέραστο φιλμ για τη σκοτεινότερη πλευρά του συνδικαλισμού.
«Ολα πάνε καλά» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, 1972. Ο Γκοντάρ χρησιμοποιεί το ζευγάρι Ιβ Μοντάν και Τζέιν Φόντα και την απεργία σ’ ένα εργοστάσιο αλλαντικών για να μιλήσει για τον δικό του Μάη του ’68 και να διατυπώσει τη δική του κρίση για το αριστερό κίνημα. Οχι από τις ωραιότερες ταινίες του, αλλά σίγουρα από τις πιο χαρακτηριστικές της εποχής.
«Απεργία» του Σεργκέι Αϊζενστάιν, 1925. Αν κάνεις ντεμπούτο στο σινεμά, ας είναι κάπως έτσι. Η πρώτη εφαρμογή του συνειρμικού μοντάζ βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην ιστορία των εργατών μιας φάμπρικας που αποφασίζουν ν’ απεργήσουν: από το οργισμένο πλήθος ώς το άκαρδο κεφάλαιο, τα βασικά συστατικά του πολιτικού σινεμά βρίσκονται εδώ, όπως και του σινεμά εν γένει.
«Το αλάτι της Γης» του Χέρμπερτ Μπίμπερμαν, 1954. Βασισμένη σε πραγματική ιστορία, η ταινία αποτυπώνει την απεργία των Μεξικανών εργατών ενός ορυχείου και, κυρίως, πόσο η συντήρηση του αγώνα τους οφείλεται στην αποφασιστικότητα των γυναικών και των μανάδων τους. Με τη χρήση ερασιτεχνών ηθοποιών, αληθινών εργατών ορυχείων της περιοχής, αυτή εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο δυνατές πολιτικές ταινίες στην ιστορία του αμερικανικού σινεμά.
«Η κόρη μου η σοσιαλίστρια» του Αλέκου Σακελλάριου, 1966. Το εργατικό κίνημα εναποθέτει τις ελπίδες του στη Λίζα, κόρη του εργοστασιάρχη Αντώνη Δέλβη. Κι αν το κίνημα δεν επωφελείται ούτε στο ελάχιστο από τον προοδευτικό ανθρωπισμό της νεαράς, τουλάχιστον ο ακτιβιστής Γιώργος του Δημήτρη Παπαμιχαήλ βρίσκει τον δρόμο για ένα καλό γάμο – πάντα με σοσιαλιστικές αρχές! Οσο κι αν διασκεδάζουμε με τη χαριτωμένη, απλοϊκή ιστορία της ταινίας, ας θυμόμαστε ότι στην εποχή της λογοκρίθηκε αυστηρά.
«Harlan County, USA» της Μπάρμπαρα Κοπλ, 1976. Ενα ντοκιμαντέρ εξίσου αιχμηρό σ’ αυτά που παρουσιάζει και σε όσα βίωσαν στα γυρίσματά του η σκηνοθέτις και το συνεργείο της. Η Κοπλ διερευνά την ιστορία των δεκαετιών των πολέμων των ανθρακωρύχων και βρίσκεται στο επίκεντρο της κορύφωσής τους, θύμα της βίας και των δύο πλευρών σ’ ένα από τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ στην Ιστορία.
«Matewan» του Τζον Σέιλς, 1987. Ο Ντέιβιντ Στραθέρν ενσαρκώνει το σερίφη Σιντ Χάτφιλντ (υπαρκτό πρόσωπο, πραγματική ιστορία), που στη σύρραξη της διοίκησης του τοπικού ανθρακωρυχείου με τους εργάτες αποφασίζει να συνταχθεί με τους δεύτερους. Στημένο με τη φόρμα του γουέστερν, το φιλμ θυμίζει γιατί τη δεκαετία του ’80 και του ’90 ο Τζον Σέιλς ήταν η πιο ηχηρή πολιτική φωνή στο ανεξάρτητο αμερικανικό σινεμά.
Πηγή: efsyn.gr
