Μία ιστορική μέρα ξημέρωσε για την Αμφιλοχία καθώς σαν σήμερα, πριν από 195 χρόνια, στις 28 Σεπτεμβρίου 1825, έγινε η μεγάλη Μάχη του Καρβασαρά.
Η έντονη εμπορική δραστηριότητα και η σημαντική στρατηγική θέση της πόλης ήταν οι βασικοί λόγοι που έγινε το 1825 η μεγάλη μάχη κατά των Τούρκων. Καθώς μαίνονταν ακόμα η πολιορκία του Μεσολογγίου, το οποίο βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με την Αμφιλοχία, ο Κιουταχής ξεκίνησε από την Ήπειρο με προορισμό το Μεσολόγγι για να συνδράμει με τις δυνάμεις του.
Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης προέβλεψε ότι ο Καρβασαράς (σημερινή Αμφιλοχία) ήταν σημαντικό κέντρο εμπορίου και ότι τα στρατεύματα του Κιουταχή θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα, αν ανέκοπτε την τροφοδότηση τους από τα καραβάνια.
Τότε ανέλαβε δράση και κατέφθασε στην περιοχή με σκοπό να τους εμποδίσει.
Τα ξημερώματα της 28ης Σεπτεμβρίου με αρχηγό τον Γεώργιο Καραΐσκάκη, οι Έλληνες οπλαρχηγοί όρμησαν στους Τούρκους και τους έπιασαν κυριολεκτικά στον ύπνο. Επί τέσσερις ώρες πολέμησαν μαζί τους, αφήνοντας τους μόνο δύο επιλογές, να σκοτωθούν στη μάχη ή να ριχτούν στη θάλασσα. Παρόλο που αμφότερες οι στρατιωτικές μονάδες ήταν μικρές σε αριθμό, η νίκη για τους Έλληνες ήταν μεγάλη. Συνολικά 300 Τούρκοι σκοτώθηκαν και όσοι γλίτωσαν από τα χέρια τους πνίγηκαν στη θάλασσα. Από την πλευρά υπήρχε μόλις μία απώλεια!
Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών, ακόμα και τα ευρωπαϊκά πλοία που ήταν δεμένα στο λιμάνι, απομακρύνθηκαν εκείνο το πρωινό από τον φόβο τους.
Αρχές του 20ου αιώνα η πόλη ονομάστηκε ξανά Αμφιλοχία, από το αρχαίο ομώνυμο κράτος και διαμορφώθηκε γεωγραφικά και πληθυσμιακά όπως είναι σήμερα. Μια παραθαλάσσια κωμόπολη που κοσμεί την ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού κόλπου και κομβικό σημείο για τους ταξιδιώτες της Δυτικής Ελλάδας.
Πληροφορίες για τη «Μάχη του Καρβασαρά» από το βιβλίο «ΤΑ ΕΝ ΚΑΡΒΑΣΑΡΑ» Νικόλαου Χαρ. Τέλωνα.
