του Γιώργου Βαρεμένου*

Η Αλμάτι είναι πόλη γνωστή σε Έλληνες Πόντιους, που βρέθηκαν εκεί εκτοπισμένοι την δεκαετία του ’30. Πηγαίνοντας προς τα εκεί μ’ ένα τζιπ από την Κιργιζία, τρία-τέσσερα χρόνια πριν, έβλεπα απ’ το παράθυρο τα μεγάλα κοπάδια αλόγων στην στέπα, για να φθάσω σε μία από τις λίγες ωραίες πόλεις της Κεντρικής Ασίας, με αξιόλογα κτίρια και σκιερές λεωφόρους. Και, ώ της εκπλήξεως, με ωραία μαγαζιά και γνωστές φίρμες της μόδας. Μόνο που δεν ήταν για όλους. Και αυτά στο κέντρο της πόλης, γιατί η διαφορά με τις συνοικίες και την περιφέρεια είναι μερικές φορές χαώδης.

Η Αλμάτι ήταν πρωτεύουσα, ώσπου ο επί 30 χρόνια κυρίαρχος στο Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, πήρε την απόφαση να μετατρέψει την Αστάνα, μέχρι τότε ένα χωριό στην μέση του πουθενά της στέπας, σε πρωτεύουσα. Ο πλούτος από το υπέδαφος του Καζακτσάν, στο Βορρά του οποίου υπάρχει το κοσμοδρόμιο του Μπαïκονούρ, που άκμαζε επί ΕΣΣΔ, μετατράπηκε σε εντυπωσιακά και φανταχτερά κτίρια. Μία πόλη-εργοτάξιο με το χρήμα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ανάμεσα σ’ αυτά το κτίριο με το σχήμα πουλιού, το οποίο ονομάζεται Samruk και κατέχει δεσπόζουσα θέση στην μυθολογία του Καζακτσάν. Στην κορυφή του κτιρίου υπήρχε ανάγλυφη σε μέταλλο η παλάμη του Προέδρου Ναζαρμπάγεφ, όπου μπορείς κι εσύ να βάλεις την δική σου και να φωτογραφηθείς. Φουτουρισμός, μυστικισμός και αυτοκρατορικός σουρεαλισμός. Έβαλα κι εγώ την δική μου παλάμη, όχι για να κάνω την γνωστή ελληνική χειρονομία, αλλά για το ενσταντανέ της περίστασης. Τολμώ να ισχυρισθώ ότι ήταν πιο μεγαλειώδες κι από το να βγάλεις selfie με τον Άδωνη Γεωργιάδη σε σούπερ- μάρκετ όταν καλπάζουν οι τιμές. Έξω από το κτίριο υπήρχε ένα άγαλμα αλόγου, το οποίο λατρεύεται σχεδόν σαν θεότητα, διότι στην στέπα όλα με αυτό γίνονταν: καλλιέργεια, συγκοινωνία, μεταφορές αλλά και διατροφή, καθώς το κρέας του τρώγεται με βουλιμία.

Όλα αυτά στο κέντρο. Λίγο πιο πέρα -όπου κάναμε παρατήρηση εκλογών-, όπως και σε οικισμούς στην στέπα, είναι δύσκολο να μπεις σε σπίτια, διότι η λάσπη από το λιώσιμο του χιονιού κάνει τους δρόμους αδιάβατους. Μάρτη μήνα, τα ποτάμια και οι λίμνες είναι παγωμένα. Το κρύο της αρκούδας. Στο Αλμάτι δεν είδα άγαλμα αλόγου, αλλά ανθρώπους που ανακάλυψαν απότομα το αυτοκίνητο προκαλώντας τράφικ και σύννεφο καυσαερίων, και άλλους με πολλά άλογα στον κινητήρα και την επίδειξη να τρέχει από…τις εξατμίσεις τους. Η ανισότητα του πλούτου βγάζει μάτι και πολλοί την ταυτίζουν με την διαφθορά.

Οι εκλογές είναι οι κλασσικές σε αντίστοιχες κεντροασιατικές δημοκρατίες, όπου η απόσπαση ενός ποσοστού κοντά στο 100% των ψήφων είναι πάντα ένας ρεαλιστικός στόχος…. Πριν λίγα χρόνια, μία ποντιακής καταγωγής Ελληνίδα μου έλεγε ότι ο αδελφός της, που διαθέτει διπλή υπηκοότητα, πήγε να ψηφίσει στην Αλμάτι. Φθάνοντας στο εκλογικό τμήμα, πληροφορήθηκε με έκπληξη από την εφορευτική επιτροπή ότι είχε ήδη ψηφίσει! Εγώ δεν είδα κάτι παρόμοιο με τα μάτια μου και απλώς βεβαιώνω ότι η διήγηση είναι αληθινή και δεν αποτελεί ποντιακό ανέκδοτο. Όπως δεν είναι ανέκδοτο, αλλά πικρή ιστορική πραγματικότητα, η περιπέτεια των Ελλήνων Ποντίων στην εσχατιά αυτή της Ασίας.

Η, πικρή επίσης, αλήθεια, είναι πως όταν η δυσαρέσκεια μετατρέπεται σε οργή που σιγοβράζει, χωρίς να υπάρχουν βαλβίδες εκτόνωσης, ένα απλό γεγονός είναι ικανό να πυροδοτήσει αιματηρές εκρήξεις, σαν αυτή που παρατηρούμε αυτές τις μέρες στο Καζακτσάν. Το μεγαλύτερο περίκλειστο κράτος του κόσμου, 24 φορές μεγαλύτερο από την Ελλάδα, αλλά αραιοκατοικημένο, με 20 περίπου εκατομμύρια κατοίκους και τεράστιο ορυκτό πλούτο. Αυτός ο πλούτος από ευλογία μετατρέπεται σε κατάρα, καθώς η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί στο επίκεντρο γεωπολιτικών ανταγωνισμών και να την πληρώσει διπλά ο λαός της.
Εκτός από το υπέδαφος, γίνονταν προσπάθειες για αποτελεσματική καλλιέργεια της γης και ο εκεί πρέσβης της Ελλάδας μου είχε πει ότι υπήρχε η δυνατότητα να τους προσφέρουμε τεχνογνωσία σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, κάτι που προσπάθησα να μεταφέρω στους αρμόδιους.

Τέλος, δεν ξέρω αν σας λέει κάτι, αλλά μετά την αποχώρηση του Προέδρου Ναζαρμπάγεφ η πρωτεύουσα Αστάνα πήρε το μικρό του όνομα: Νουρσουλτάν.

ΥΓ: Και κάτι ακόμη, ίσως άσχετο, μπορεί όμως και όχι. Στην πόλη Σεμέι της καζακικής Σιβηρίας, στο ανατολικό άκρο του Καζακτσάν, ήταν εξόριστος ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.

• Ο Γ. Βαρεμένος είναι βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και αναπληρωτής τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ.