του Γιώργου Βαρεμένου*

Με αφορμή το δημοσίευμα του tvxs για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, σκέφτηκα ότι η μεγαλοφυία αυτή, που καταύγασε τους αιώνες, ήταν δυστυχώς μακρυά από το πρότυπο της αριστείας που δοξάζεται σήμερα στην χώρα-λίκνο του πολιτισμού.

Ο Λεονάρντο ήταν νόθος, ομοφυλόφιλος, αριστερόχειρας και χορτοφάγος, ένας συνδυασμός που δεν θα του επέτρεπε ποτέ να προσεγγίσει αυτό το πρότυπο. Η μητέρα του ήταν μία 16χρονη ταπεινότατης καταγωγής, που είχε μία σύντομη σχέση μ’ έναν ευκατάστατο φλωρεντίνο συμβολαιογράφο, ο οποίος ακολούθως φρόντισε να την “αποκαταστήσει” μ’ έναν αγρότη από το χωριό Vinci (εξ ού και το επώνυμό του).

Ο Λεονάρντο λοιπόν, από την “Καστανοραχούλα” της Τοσκάνης, δεν είχε περάσει ούτε απ’ έξω από το Χάρβαρντ εκείνης της εποχής και έλαβε μία στοιχειώδη προσχολική εκπαίδευση, χωρίς να μάθει ποτέ λατινικά (παρότι κάποια στιγμή το επιχείρησε). Όχι πως θα ήταν κακό να είχε κοινωνήσει της υψηλής εκπαίδευσης και να εκκινήσει από την θεωρία, αλλά απλώς για κοινωνικούς λόγους δεν συνέβη.

Αυτό που τον οδήγησε στις απλησίαστες κορυφές της τέχνης και της επιστήμης (τις οποίες έβλεπε ως αλληλένδετες) ήταν μία αδιανόητη παρατηρητικότητα και περιέργεια σ’ ένα ασύλληπτο εύρος αντικειμένων. Από την ζωγραφική, την γλυπτική και την αρχιτεκτονική, ως την κατασκευή και το παίξιμο μουσικών οργάνων, τον σχεδιασμό ρούχων, γεφυρών, πυροβόλων και ποικίλων μηχανισμών και την μελέτη των πουλιών.

Επτάμιση χιλιάδες σελίδες σημειωματάρια και ατέλειωτα πειράματα, που αφορμή τους είχαν ερεθίσματα όπως τα φτερά της λιβελούλας ή η γλώσσα του δρυοκολάπτη. Πολλά δεν τα ολοκλήρωνε, όπως και αριστουργήματά του στην ζωγραφική, καθώς η εμμονική του περιέργεια και η καλπάζουσα φαντασία τον οδηγούσαν σε νέα σχέδια και νέα πειράματα, μέσω των οποίων έφθανε στην θεωρία, την οποία αρχικά προσπερνούσε λέγοντας το περίφημο: «Γιατί να χρησιμοποιήσω την υδρία, αφού μπορώ να πάω στην βρύση;» Μελέτησε το ανθρώπινο σώμα και ό,τι συμβαίνει σ’ αυτό και το συνδύασε με ό,τι λειτουργεί στην φύση, αποδεικνύοντας πως ο μικρόκοσμος συνδέεται με τον μακρόκοσμο.

Ο Λεονάρντο τριγύρναγε με ένα σημειωματάριο στη μέση, παρατηρώντας ανθρώπινες συμπεριφορές, τις οποίες αποτύπωνε με αθάνατο τρόπο στην τέχνη και την επιστήμη. Σαν ένα ατίθασο άτι (όπως εκείνα που λάτρευε στη ζωή του), ξεχύθηκε από τις πεδιάδες της Τοσκάνης στις λεωφόρους της ιστορίας, ακτινοβολώντας γνώση, φαντασία και ευαισθησία.

*  Ο  Γ. Βαρεμένος είναι βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και αναπληρωτής τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ.