Ανήκοντας στην γενηά της Νομικής και του Πολυτεχνείου, η εικόνα που είχα στο μυαλό μου για τους Απριλιανούς πρωταγωνιστές ήταν σαν κάτι τέρατα της μετεμφυλιακής αποκάλυψης.
Τότε δεν είχα φαντασθεί ότι θα τους συναντούσα ποτέ από κοντά. Κι όμως, η ζωή έχει τις δικές της αποκαλύψεις, ώστε έτυχε να συμβεί στο πλαίσιο μιας δημοσιογραφικής έρευνας για τους πρωταγωνιστές της μεταπολεμικής μας ιστορίας. Από πολιτικής αλλά και ανθρωπολογικής άποψης, ήταν όντως μια Αποκάλυψη εκεί και τότε.
Εντελώς τηλεγραφικά, μέσω και off the record συνομιλιών, σταχυολογώ:
Δέσποινα Παπαδοπούλου. Δεν ήξερε, λέει, τίποτε γι’ αυτό που επρόκειτο να συμβεί. Το έμαθε το πρωί της 21ης Απριλίου, κατεβαίνοντας την Βασιλέως Κωνσταντίνου (το όνομα της οδού συμπτωματικό), όπου συνάντησε τα τανκς. Τέτοια έκπληξη! Όταν της ζητάω να μιλήσω με τον Παπαδόπουλο στο νοσοκομείο, μου απαντά όχι. Γιατί; Διότι, λέει, δεν είναι σωστό να τον δει κανείς σ’ αυτή την κατάσταση. Ήταν προφανές ότι τον προτιμούσε στις δόξες του.
Της μεταφέρω κάτι που μου είπε ο Ντερτιλής, ότι δεν μπορούσε (ο Παπαδόπουλος) να κοιμηθεί καθόλου στην φυλακή επειδή τον ενοχλούσαν οι θόρυβοι που έκανα οι γυναίκες στην από κάτω πτέρυγα. Ήταν νευρικός, μου απαντά. Ο Ντερτιλής (για τον οποίον θα μιλήσω παρακάτω) μεσολάβησε στην διεύθυνση των φυλακών για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Τέλος, γελώντας παρατηρώ ότι, εκτός απ’ την Ελλάδα, πήγε να καταστρέψει την εικόνα του Παναθηναϊκού. «Ψέμματα όλα», απαντάει, «εγώ ήμουν οπαδός της ΑΕΚ».
Θεοφιλογιαννάκος. Το τηλέφωνό του, όταν με παρέπεμψαν σε έναν γνωστό Μανιάτη ιδιοκτήτη νυκτερινών κέντρων, ο οποίος όταν αναφερόταν στον Παπαδόπουλο έλεγε: «Ο Άγιος Γεώργιος Παπαδόπουλος. Θεός φυλάξοι!
Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, η φωνή του αρχιβασανιστή ήχησε σαν ανθρωπάκου ή ανθρωπάριου. Η κόρη του, λέει, σπούδαζε στο Λονδίνο και σε συνεννόηση με εκείνην, δεν έπρεπε να μιλάει. Εξ’ άλλου, είχε μάθει να μιλάει με την φάλαγγα και τα άλλα σύνεργα…
Παττακός. Τρομερή εντύπωση μου έκαναν οι συνθήκες ημιαθλιότητας στο σπίτι του, κάπου στα Πατήσσια. Κατά τα άλλα, η γνωστή αθλιότητα της ιδεολογίας.
Ντερτιλής. Αυτός ήταν μια κατηγορία μόνος του! Τον συνάντησα στο κελί, δίπλα από εκείνο του Γιώργου Κοσκωτά, ο οποίος ήρθε να του δώσει (ως γείτονας προφανώς) γλυκά από ένα κουτί. Ο Ιωαννίδης ήταν κάπου παραδίπλα, αλλά ήταν καιρός που δεν είχαν επαφή. Ο λόγος άγνωστος.
Μου λέει με υφέρποντα κομπασμό: «Εγώ προετοίμασα τα πάντα που είχαν σχέση με τη Βουλή. Μήνες πριν πηδούσα τον φράχτη από την πίσω μεριά για να δοκιμάζω τα μέτρα που είχαν λάβει.»
Ο πατέρας του, λέει, είχε πάρει μέρος στο πραξικόπημα του Βενιζέλου το 1935. Έτσι έλεγε. Πραξικόπημα νάναι κι ας είναι και του Βενιζέλου (λέω εγώ). Για τη Κύπρο έφυγε ντυμένος παπάς και άρχισε το λεπίδι. Η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, συνέχισε ο Ντερτιλής, αναγκάσθηκε να του στείλει μήνυμα ραδιοφωνικό και να τον διατάξει να επιστρέψει. Με ένα βλέμμα μέσα στο οποίο μπορούσες να διακρίνεις πολύ αίμα, συρίζει και λέει: «Δεν κουμπούριασα ποτέ γυναίκα.» Σ΄ αυτό εμφανίσθηκε φεμινιστής… «Και στο Πολυτεχνείο τί έκανες;». «Ήμουνα, αλλά όχι στην εκκένωση», ισχυρίσθηκε. Ο γιός του (στην κηδεία του οποίου δεν βγήκε αργότερα για να πάει) ήταν στο στρατό. Ο ίδιος εμφανίσθηκε υπερήφανος γιατί όταν κάλεσαν τον μετέπειτα μακαρίτη γιό του στο ΓΕΣ, παρότι δήλωσε πίστη στο Σύνταγμα, δεν αποκήρυξε τον πατέρα του (οπότε το αμάρτημα της πίστης στο Σύνταγμα ήρθε σε δεύτερη μοίρα). Δεν αναγνώριζε το πολίτευμα από το 1974 και δώθε και άφηνε να διαφανεί μία περιφρόνηση για όσους της χούντας επικαλέσθηκαν λόγους και βγήκαν.
Συμπέρασμα; Παράνοια. Εκεί που φασιστική (όχι με την κλασσική έννοια του όρου) ιδεολογία συναντά τον αντικομουνισμό και, στην περίπτωσή του, πάνω απ’ όλα τον μιλιταρισμό. Οι μπότες ένα με το κεφάλι. Για μια στιγμή νόμισα ότι πρόκειται για έναν παρανοϊκό συνταγματάρχη Κούρτς, που σαν σε μια άλλη «Αποκάλυψη Τώρα», αυτονομήθηκε στη ζούγκλα του χουντισμού και συνάντησε την τρέλα της ωμής βίας.
Απέναντι σ’ αυτή την βία στάθηκαν άοπλοι οι αγωνιστές του Πολυτεχνείου. Απέναντι σε όπλα που η παράνοια των δικτατόρων προώριζε για τον εσωτερικό εχθρό. Όταν χρειάσθηκαν στην επιστράτευση του 1974, δεν βρέθηκε τίποτε. Ούτε μεραρχία στην Κύπρο ούτε άρβυλα και στρατιωτικές στολές στον Έβρο. Όποιος στον 21ο αιώνα θέλει να αναβιώσει τον εσωτερικό εχθρό, είναι υπόλογος απέναντι στην ιστορία. Μια ιστορία που θα είναι αμείλικτη σε όσους επιθυμούν να την αγνοήσουν.
* Ο Γ. Βαρεμένος είναι βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και αναπληρωτής τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ.
